Saturday, July 17, 2010
Friday, July 16, 2010
ႏိုင္ငံေရးသည္ အမ်ားသေဘာျဖစ္သည္
ပါတီစံုဒီမိုကေရစီေရြးေကာက္ပဲြသည္ ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႕အစည္း ႏွင့္စိမ္းေနသည့္အရာမဟုတ္ပါ။ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးခါစ ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီေရြးေကာက္ပဲြမွာလည္း ပါတီစံုေရြးေကာက္ပဲြပင္ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီမွာ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီျဖစ္သည္။ လူအမ်ားက လြတ္လပ္မႈပို၍ရသျဖင့္ ဤဒီမိုကေရစီသေဘာကို ပို၍ ႏွစ္လိုၾကသည္။ ယေန႔က်င္းပျပဳလုပ္ေတာ့မည့္ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီေရြး ေကာက္ပဲြမွာလည္း ဒီမိုကေရစီကိုဦးတည္အေျခခံေပသည္။ သို႔ရာတြင္ Guided Democracy ေခၚ လမ္းၫႊန္ဒီမိုကေရစီသာျဖစ္သည္။
ဒီမိုကေရစီဆုိသည္မွာ ပရမတၳသစၥာမဟုတ္။ သမုတိသစၥာမွ် သာျဖစ္ရကား ပံုေသကားက် ဤသုိ႔ပင္သြားရမည့္လမ္းစဥ္ဟု မဆုိ သာ။ တုိင္းျပည္တစ္ခု၏ ႏိုင္ငံသူ၊ ႏိုင္ငံသားအမ်ားစုက လက္ခံသည့္ ပံုသဏၭာန္ကိုသာ စံအျဖစ္အသံုးျပဳၾကရမည္မွာ ဓမၼတာပင္ျဖစ္သည္။ သုိ႔ရာတြင္ အမ်ားညီ၍ 'ဤ'ကို 'ကြၽဲ'ဖတ္ရမည္ဟု မဆိုလိုပါ။ 'ဤ'မွာ ဤသာျဖစ္၍ 'ကြၽဲ'မွာလည္း 'ကြၽဲ'သာျဖစ္ပါသည္။ ဤကို ကြၽဲဖတ္ပါ က အမွားသိျဖစ္၍ ေကာင္းက်ဳိးမရႏိုင္ပါ။ ဆံုး႐ံႈးမႈကိုသာ ျဖစ္ေပၚ ေစပါလိမ့္မည္။
ပါတီဆုိသည္မွာ လူထု၏အစိတ္အပုိင္း Party of People ျဖစ္ရကား ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားမွာ ႏိုင္ငံေရးအယူအဆတူသူ လူထု၏အ စိတ္အပိုင္းပင္ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ပါတီတစ္ခု၏ သေဘာတရား၊ လမ္းစဥ္အေပၚ လူအမ်ားက သိရွိနားလည္ေအာင္ လက္ခံလာေအာင္ ၀ါဒျဖန္႔ခ်ိေရး၊ လံႈ႕ေဆာ္ေရး၊ ပညာေပးေရးတုိ႔ကို စနစ္တက်အကြက္ ခ်၍ လုပ္ၾကရျခင္းျဖစ္သည္။ အမ်ားသေဘာတူက ေအာင္ျမင္သည္။ အမ်ားသေဘာႏွင့္မေတြ႕က က်႐ံႈးမည္မွာ ဧကန္မုခ်ျဖစ္သည္။
ႏိုင္ငံေရးမူ၀ါဒလမ္းစဥ္မ်ားမွာ အမ်ားအက်ဳိးသယ္ပိုးႏိုင္ရန္ အတြက္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးတုိ႔အေပၚ အေျခခံ၍ ခ်မွတ္ၾကသည္။ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒသည္ ဗဟု၀ါဒျဖစ္သည္။ ပစၥည္းပိုင္ဆုိင္မႈကို အေၾကာင္း ျပဳ၍ ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။ ကုန္ထုတ္ကိရိယာမ်ား၊ အရင္းအႏွီး မ်ားကို ပုဂၢလိကပိုင္ဆုိင္မႈမရွိဘဲ ႏိုင္ငံသားမ်ားက စုေပါင္းပိုင္ဆုိင္ရန္ ျဖစ္သည္။ မတ္(က္)စ္၀ါဒသည္ အရင္းရွင္တုိ႔က အလုပ္သမားမ်ား အေပၚ ေခါင္းပံုျဖတ္ျခင္းကို စနစ္တက်ေလ့လာေသာ၀ါဒျဖစ္သည္။ အျမတ္ႏွင့္အရင္းအႏွီးကို တစ္ဦးတည္းပိုင္၍ မတရားဟု ေဖာ္ျပသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အရင္းမဲ့တို႔၏ အ<ကင္းမဲ့အာဏာျဖင့္ အရင္းအႏွီးမ်ား၊ ေျမမ်ားကိုအမ်ားပိုင္ျပဳလုပ္ရမည္ဟု ဆံုးျဖတ္သည္။ သုိ႔ရာတြင္ အမ်ား ပိုင္လာေသာပစၥည္းမ်ား၊ အရင္းအႏွီးမ်ားႏွင့္အ<ကင္းမဲ့အာဏာမ်ား ကို မည္သုိ႔ထိန္းေက်ာင္းရမည္ကိုမူ လမ္းၫႊန္မႈမေပးထား။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဘံု၀ါဒ၊ ေလာကနိဗၺာန္ဟု တင္စားထားေသာ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္တြင္ အာဏာရွင္စနစ္သာ ထြန္းကားခဲ့သည္။ မူလရည္ရြယ္ခ်က္မေအာင္ ျမင္၊ အမွားသိျဖစ္၍ ေကာင္းက်ဳိးမရ၊ ဆင္းရဲသားတုိ႔ ဆင္းရဲတြင္းမွ မလြတ္ေျမာက္သည္မွာ ထင္ရွားသည္။ အရင္းရွင္ေပ်ာက္၍ အာဏာ ရွင္တုိ႔က အခြင့္ထူးခံသာျဖစ္သြားခဲ့သည္မွာ လက္ေတြ႕သာဓကပင္ျဖစ္ သည္။ ဤသည္မွာ အမ်ားသေဘာ ႏိုင္ငံေရးကို လူတစ္စုပိုင္လုပ္လုိက္ ၍ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရးသည္ အ မ်ားသေဘာျဖစ္ရကား အမ်ားဆႏၵ အတုိင္းလုပ္ျခင္းကသာ အက်ဳိးရွိ မည္မွာ အမွန္ပင္ျဖစ္သည္။
တခ်ဳိ႕က ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒေခၚ ဘံု၀ါဒမွာ ျပင္းထန္လြန္းသည္ဟုဆုိ ကာ သူ႔ထက္အနည္းငယ္ေပ်ာ့ ေပ်ာင္းေသာ ဆုိရွယ္လစ္၀ါဒကို ပါတီ၏မူ၀ါဒအျဖစ္လက္ခံၾကသည္။ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒက ဘာသာေရးကို မ်က္ႏွာသာမေပးေသာ္လည္း ဆုိ ရွယ္လစ္တုိ႔က ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ ကို မတားျမစ္။ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ဘာသာ ေရးကင္းရွင္းေစရန္ စည္းျခားထား သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လြတ္လပ္ ေရးႀကိဳးပမ္းမႈႏွင့္အတူ သေႏၶတည္ လာခဲ့ေသာ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒမွာ အသိ မွားအျမင္မွားျဖင့္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ခဲ့၍ သက္ဆုိးမရွည္ခဲ့ပါ။
ဒီမုိကေရစီ ေမာ္ဒန္ျဖစ္ေရး ၁၁ပါး
အီလစ္
ဒီမိုကေရစီတြင္ မရွင္းလင္းမျပတ္သား မႈေတြရွိသည္။ အႏၲရာယ္တို႔လည္းရွိသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေမာ္ဒန္ ဒီမိုကေရစီျဖစ္ဖို႔ရာအ တြက္ မည္သည့္အခ်က္ေတြ လိုအပ္သနည္း ဟုေမးစရာေပၚသည္။ ဤေမးခြန္းကိုေျဖရန္ ဒီမုိကေရစီက မည္သည့္အရာကိုၫႊန္းသနည္း ဟု အရင္ေျဖရန္လိုသည္။ ယခုကိစၥ၌ ဒီမို ကေရစီကို အစိုးရ၏ပုံသဏၭာန္တစ္ခုအေန ျဖင့္ (၀ါ) ဒီမုိကေရစီအစိုးရအေနျဖင့္မွတ္ ယူ၍ ပညာရွင္တစ္ဦးက ေျဖၾကားသည္။ ဒီမို ကေရစီ၌ ေရွးေဟာင္းပုံသဏၭာန္လည္းရွိသည္။ ေခတ္သစ္ေမာ္ဒန္ပုံသဏၭာန္လည္းရွိ သည္။ ယခု ေမာ္ဒန္ပုံသဏၭာန္ကိုယူ၍ ေျဖၾကားသည္။
ဒီမုိကေရစီသည္ ေမာ္ဒန္ပုံသဏၭာန္ျဖစ္ဖို႔ဆိုလွ်င္-
(၁) ႏုိင္ငံသားတို႔၏က႑ကို အကဲျဖတ္ရမည္။ ႏုိင္ငံေရးျဖစ္စဥ္တြင္ လူတစ္ဦးခ်င္းဆႏၵအ ေလ်ာက္ ပါ၀င္ပတ္သက္မႈကို အားေပးသည္။
(၂) ႏိုင္ငံေတာ္၏မူ၀ါဒတြင္ သစၥာခံမႈကို ျပည္သူ႔ဆႏၵႏွင့္အညီ ေပးေစသည္။ ဘာသာေရး
ႏွင့္ကင္းရမည္။ အာဏာရွင္စနစ္၌ သစၥာခံမႈသည္ အုိင္ဒီအိုလိုဂ်ီအရ လိုအပ္ခ်က္အျဖစ္တည္ရသည္။ အာဏာရွင္စနစ္၌ သစၥာခံမႈကို ဘာသာေရးသဖြယ္ျပဳျခင္း
လည္းရွိသည္။
(၃) စံနမူနာျပ လူမႈအေဆာက္အအုံအျဖစ္ လူလတ္တန္းစား ႀကီးထြားရန္လိုသည္။
(၄) အီလစ္ (Elite)အလႊာရွိရမည္။ အီလစ္သည္ တည္ၿငိမ္ေသာအလႊာျဖစ္၍ ဒီမိုကေရစီကို အေထာက္အကူျပဳသည္။
(၅) စံနမူနာအစိုးရအင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား အားေကာင္းရမည္။ ပါတီစုံစနစ္ႏွင့္လႊတ္ေတာ္
တို႔ရွိရမည္ကိုဆိုလိုသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲ မၾကာခင္က်င္းပေပးရမည္။
ႏိုင္ငံေရးမိတ္ဆက္ -ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားမ်ား (Political Ideologies)
ႏိုင္ငံေရးမိတ္ဆက္ -ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားမ်ား (Political Ideologies)
ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားမ်ား၏ သေဘာသဘာ၀
(The Nature of Political Ideologies)
ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားမ်ားအေၾကာင္းကို ေလ့လာရာတြင္ ယင္းတုိ႔၏ သေဘာသဘာ၀ကိုလည္း ျပန္လည္သံုးသပ္ရမည္ျဖစ္သည္။ အလားတူပင္ ႏုိင္ငံ ေရးသေဘာတရားမ်ား၏ သမုိင္းကိုလည္း စဥ္းစားဆင္ ျခင္ရန္လိုအပ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ ႏုိင္ငံေရးသေဘာတရား ဆုိသည့္ အသံုးအႏႈန္း၏ ထူးျခားခ်က္ကိုလည္း ထည့္ သြင္းစဥ္းစားရေပလိမ့္မည္။
သေဘာတရားဆုိသည္မွာ အျငင္းပြားသည့္ အယူအဆျဖစ္သည္။ ယင္း၏အဓိပၸာယ္မွာ သိလြယ္၊ ျမင္လြယ္ေလာက္ေအာင္ ရွင္းလင္းျပတ္သားျခင္းမရွိ ေခ်။ အတိတ္ကသီ၀ရီမ်ားႏွင့္ သေဘာတရားမ်ားကို မ်က္ျမင္တန္ဖိုးအတုိင္း သေဘာမထားရန္ သတိျပဳရ မည္ျဖစ္သည္။ သီ၀ရီသမားတုိ႔သည္ သိလြယ္ျမင္လြယ္ မရွိသည့္ ထူးျခားေထြျပားေသာသီ၀ရီမ်ားကို ခ်မွတ္ ေပးခဲ့ၾကသည္။ ယင္းသုိ႔ ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းမွာ ဂႏၴ၀င္သ ေဘာတရားမ်ားေၾကာင့္ အေျချမင့္လာေသာ ႏိုင္ငံေရး ကို ကမၻာလံုးဆုိင္ရာ အေရးကိစၥအျဖစ္ အေရးဆိုေန ျခင္းကို ေလ်ာ့က်ေစလိုေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
ေန႔စဥ္ႏိုင္ငံေရးဆုိင္ရာ စိတ္တက္<ကမႈသေဘာ တရားကို ထိခိုက္ေစရန္ ျပဳလုပ္ျခင္းသည္ လက္၀ဲလက္ ယာႏုိင္ငံေရးသမားတို႔ ဖန္တီးသည့္လုပ္ထံုးလုပ္နည္း တစ္ရပ္သာျဖစ္သည္။ သေဘာတရားဆိုသည့္ စကား လံုးသည္ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးကာလႏွင့္ နပိုလီယံ လက္ထက္တြင္ ထင္ရွားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ သိျမင္နား လည္ျခင္း၏ အေကာင္းျမင္သေဘာထားကို လက္ခံ ယံုၾကည္သူသည္ စိတ္ကူးႏွင့္ အျဖစ္မွန္ကို ရွင္းလင္းစြာ သိျမင္ႏုိင္မည္ျဖစ္သည္။ ယင္းသုိ႔ သိျမင္ႏိုင္ပါက သဘာ၀ကို တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေအာင္လုပ္ႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။
အမွန္အားျဖင့္ဆုိရေသာ္ သေဘာတရားသည္ စိတ္ကူးကို သိပၸံနည္းက်ခ်ဥ္းကပ္ျခင္းျဖစ္သည္ဟုယူဆ သူမ်ားလည္းရွိသည္။ စိတ္ကူးကို ယင္းသုိ႔ သိပၸံနည္း က်ခ်ဥ္းကပ္ရာတြင္ စိတ္ကူးႏွင့္ တကယ့္လိုအပ္ခ်က္ အစစ္အမွန္တို႔၏ဆက္ႏႊယ္မႈကို ရွင္းလင္းသြားေစသည္ ဟုလည္း ယူဆသည္။ စိတ္ကူးအေပၚတြင္ အေကာင္း ျမင္သေဘာထားသည္ မၾကာမီအတြင္းမွာပင္ နပိုလီ ယံ၏ အယူအဆႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္လာခဲ့သည္။ နပိုလီယံက လက္ေတြ႕မက်သည့္ သေဘာတရားမ်ား ကို ေသခ်ာစြာဆန္းစစ္၍ ဖယ္ရွားခဲ့သည္။ သေဘာ တရားႏွင့္ သေဘာတရားသမားမ်ားကို ဆန္႔က်င္ျခင္း သည္ နပိုလီယံလက္ထက္မွစ၍ လုပ္႐ိုးလုပ္စဥ္တစ္ခု ျဖစ္လာခဲ့သည္။
မာ့ခ္ႏွင့္အိန္ဂ်ယ္တုိ႔သည္ အထင္ရွားဆံုးေသာ သီ၀ရီသမားမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ သူတုိ႔သည္ သေဘာ တရားအဆင့္အတန္းမ်ားအား မႏွစ္သက္ေၾကာင္း မဆုတ္မနစ္အခိုင္အမာေျပာဆိုခဲ့ၾကသည္။ သူတုိ႔အဖို႔ ဆိုရလွ်င္ သေဘာတရားသည္ မူရင္းသေဘာထား၏ အဓိပၸာယ္ေျပာင္းလဲသြားေစရန္ ဖန္တီးမႈတစ္ခုသာျဖစ္ သည္။ သေဘာတရားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ အေလးအနက္ ေဖာ္ျပထားသည့္သမုိင္းမွတ္တမ္းမ်ားသည္ စိတ္ကူး သက္သက္ျဖစ္႐ံုမွ်မက အမွန္တရားမွ လမ္းလႊဲေပး ျခင္းလည္းျဖစ္သည္ဟု သူတုိ႔ကဆုိသည္။ သေဘာ တရားအေနအထားတုိ႔သည္ ဘုရားရွိခိုးျခင္း၊ အက်င့္ သီလေကာင္းမြန္ေရးအတြက္ ေဟာေျပာျခင္းႏွင့္တရား ဥပေဒ တုိ႔၏ ေနာက္ကြယ္တြင္ မီးခိုးကန္႔လန္႔ကာမ်ား (Smoke Screens) အျဖစ္သာရွိေနၾကျခင္းျဖစ္သည္ဟု သူတုိ႔က သေဘာထားသည္။ သေဘာတရားမ်ားသည္ လူအုပ္စုမ်ား သုိ႔မဟုတ္ လူတန္းစားမ်ားကို ထိုးႏွက္ ျခင္းအား အကာအကြယ္မေပးႏိုင္ဟုဆုိလိုျခင္းျဖစ္သည္။
အလားတူပင္ ေခတ္သစ္ကြန္ဆာေဗးတစ္ ေတြးေခၚရွင္မ်ားကလည္း သေဘာတရားဆုိသည့္ဘာ သာစကားသည္ သံသယျဖစ္ဖြယ္ေသာ သေဘာကို ေဆာင္သည္ဟု ဆုိသည္။ မာ့ခ္ႏွင့္ အိန္ဂ်ယ္တို႔သည္ သေဘာတရားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ အလြန္အေရးပါေသာ မူလအဓိပၸာယ္ကို ေပၚလြင္ေအာင္ရွင္းလင္းေပးႏိုင္သူ မ်ားျဖစ္သည္ဟု ေခတ္သစ္ကြန္ဆာေဗးတစ္မ်ားကဆုိ သည္။ သေဘာတရားသည္ စိတ္ကူးကို အမွန္တကယ္ ကိုယ္စားျပဳ၍ ႐ႈပ္ေထြးေသာႏိုင္ငံေရးေလာကအတြက္ သီ၀ရီတစ္ရပ္အျဖစ္ ဖန္တီးထားသည့္အရာသာျဖစ္ သည္ဟုလည္းယံုၾကည္သည္။ ႏုိင္ငံေရးလုပ္ငန္းအဆင့္ ဆင့္တြင္ မလႊဲမေရွာင္သာဘဲ စိမ္းကားမႈမ်ားႏွင့္ ေသြးခြဲ မႈမ်ားေပၚေပါက္လာတတ္သည္။ ယင္းသုိ႔ မႏွစ္ၿမိဳ႕ ဖြယ္ရာ ေလာကအထဲတြင္ လူသားမ်ား ေက်နပ္ေရာင့္ ရဲစြာေနထိုင္ၾကရသည္။
သုိ႔ျဖစ္ရာ သေဘာတရားသည္ အလြန္ အႏၲရာယ္မ်ားသည့္ ႐ူးသြပ္မႈတစ္ခုသာျဖစ္သည္ဟု အခ်ဳိ႕ေ၀ဖန္သံုးသပ္သူမ်ားက ယံုၾကည္သည္။ စစ္မွန္ ေသာ လက္ေတြ႕ေလာကမွ လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ ထြက္ေပါက္တစ္ခုျဖစ္သည္ဟုလည္း ဆုိသည္။ ဤအ ေနအထားတြင္ လူသား၏လြတ္လပ္မႈအတြက္ အေကာင္ အထည္ရွိသည့္ အကာအကြယ္မရွိေသးဟုယူဆသည္။ အလားတူပင္ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ရပ္မ်ားအတြက္လည္း အကာအကြယ္မရွိေသးဟု ဆိုသည္။ စိတ္ကူးယဥ္ သေဘာတရားေနာက္သုိ႔လိုက္ႏိုင္ေစရန္ အဆိုပါလြတ္ လပ္ခြင့္မ်ားကို ေဘးဖယ္ထားရျခင္းျဖစ္သည္။
မာ့ခ္ႏွင့္အိန္ဂ်ယ္တုိ႔အတြက္ ဆိုပါမူ သေဘာ တရားမ်ားသည္ အဓိပၸာယ္လြဲမွားေစရန္ ဖန္တီးထား သည့္အယူအဆမ်ားသာျဖစ္သည္။ ယင္းသေဘာတရား မ်ားအရ လူတန္းစားအက်ဳိးကို စံအျဖစ္ေဖာ္ျပထား ျခင္းမ်ားရွိသည္။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း လုိက္နာရန္ တရားဥပေဒမ်ားကိုလည္း သတ္မွတ္ထားသည္။ သုိ႔ရာ တြင္ လူအမ်ားစု နစ္နာၾကရၿပီး အခြင့္ထူးခံလူတစ္စု ကသာ အက်ဳိးခံစားခြင့္ရွိသည္ဟု သူတုိ႔က သံုးသပ္ သည္။
ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ အျပင္း အထန္ျငင္းခံုခဲ့ၾကသည္။ ယင္းသုိ႔ ျငင္းခံုခဲ့ၾကသည့္ အက်ဳိးတရားအျဖစ္ သေဘာတရားဆုိင္ရာဆန္႔က်င္မႈ ဆုိသည့္ ေ၀ါဟာရတစ္ခုေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။ ယင္း ျငင္းခံုမႈမ်ားကပင္ သေဘာတရားမ်ား၏အေၾကာင္းကို သိျမင္ေစခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းသည့္ ျငင္းခုန္မႈဟန္(Style) တစ္ခုလည္းေပၚ ေပါက္လာခဲ့သည္။ ယင္းဟန္သည္ပင္လွ်င္ သေဘာ တစ္ရပ္တစ္ခုျဖစ္သည္ဟုဆုိၿပီး ကဲ့ရဲ႕႐ႈတ္ခ်ခဲ့ၾကသည္။ ဘာသာေရးႏွင့္ ကိုယ္က်င့္တရားေကာင္းမြန္ေရး ေဟာ ေျပာမႈမ်ားႏွင့္ ၫႊန္ၾကားခ်က္မ်ားကို မာ့ခ္ႏွင့္အိန္ဂ်ယ္ တုိ႔က ဆန္႔က်င္ၾကသည္။
ပညာရွင္တစ္ဦး (Minogue) က အကန္႔ အသတ္ရွိေသာ ႏုိင္ငံေရးသေဘာတရားကို လက္ခံရန္ လူအမ်ားအားေဖ်ာင္းဖ်၍ ေရးသားခဲ့သည္။ ယင္းသည္ လက္ရွိႏုိင္ငံေရးဘ၀တြင္ အံ၀င္ခြင္က်ျဖစ္သည္ဟု သူ က ဆုိသည္။ မူလသေဘာထားအေၾကာင္းရင္းကို အေျခခံမွစ၍ ေျပာင္းလဲရန္ ေျပာဆိုျခင္းမ်ဳိးကို ေရွာင္ ၾကဥ္ခဲ့သည္။ ယင္းကဲ့သုိ႔ေသာ ရပ္တည္ခ်က္မ်ဳိးကို သေဘာတရားဟု ဆုိႏိုင္ေသာ္လည္း ယင္းသေဘာ တရားတြင္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ပတ္သက္သည့္ကိစၥမ်ား၌ အမ်ားလက္ခံက်င့္သံုးလ်က္ရွိသည့္ ေယဘုယ်သေဘာ ထားကို လက္ခံရန္ ဆြယ္တရားေဟာျခင္းမ်ားကို ျပဳ လုပ္ေနေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။ သူတုိ႔ဆင္ေျခေပး၍ ရွင္း လင္းေျပာၾကားခ်က္မ်ားသည္ ဂႏၴ၀င္သေဘာတရား မ်ားပင္ျဖစ္သည္။
မၾကာေသးမီႏွစ္မ်ားအတြင္းက ေ၀ဖန္သံုး သပ္သူ ပညာရွင္မ်ားသည္ သေဘာတရားမ်ားအေပၚ အာ႐ံုစူးစိုက္မႈမ်ား တိုးပြားလာခဲ့ေၾကာင္းေတြ႕ရွိရသည္။ အာ႐ံုစူးစုိက္မႈႏွင့္အတူ ေ၀ဖန္သံုးသပ္မႈမ်ားကိုလည္း ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ အထူးသျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရား မ်ားအေပၚတြင္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ သံုးသပ္ခဲ့ၾက သည္။ လူသားႏွင့္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ေ၀ဖန္သံုးသပ္ရာတြင္ ႏုိင္ငံေရးသေဘာတရားဟန္အမ်ဳိး မ်ဳိး ပါ၀င္သည္။ ႏုိင္ငံေရးသေဘာတရားမ်ားအေပၚ ေ၀ဖန္သံုးသပ္ရာတြင္ ပို၍တိက်ေသာစိတ္ကူးမ်ားကို ေထာက္ခံခဲ့ၾကသည္။ ယင္းအခ်က္သည္ ႏုိင္ငံေရးလုပ္ ရပ္၏ အေျခခံျဖစ္သည္ဟု ယူဆသည္။
ပညာရွင္တစ္ဦး (Eatwell) က ခြဲျခမ္း စိတ္ ျဖာရာ၌ သေဘာတရားမ်ားတြင္ ႏုိင္ငံေရးလုပ္ရပ္ အတြက္ တိက်ေသာ လုပ္ငန္းအစီအစဥ္မ်ား ပါ၀င္ရ မည္ဟု ဆိုသည္။ ယင္းအစီအစဥ္ကို လူအမ်ားက လက္ခံယံုၾကည္ရမည္ျဖစ္သည္။ ယင္းသုိ႔ ယံုၾကည္မွ သာ ေထာက္ခံၾကမည္ျဖစ္သည္။ ယင္းအစီအစဥ္မ်ား သည္ လူသား၏သဘာ၀အေနအထားႏွင့္ လိုက္ေလ်ာ ညီေထြျဖစ္ရမည္ဟုလည္း ဆုိသည္။ သမုိင္း၏ ျဖစ္ရပ္ ေရွ႕ေနာက္အစီအစဥ္၊ လူမႈဆက္ဆံေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး စီမံေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားအေပၚတြင္ လူအမ်ားယံုၾကည္ မႈရွိရန္မ်ားစြာအေရးႀကီးသည္။
ႏိုင္ငံေရးတြင္ အမွန္အတုိင္းသာျပဳလုပ္ရန္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရာ၌ အ႐ႈပ္အေထြးမရွိေသာ အေၾကာင္း အရာဟူ၍မရွိေခ်။ လြတ္လပ္ေသာ ေစ်းကြက္စီးပြား ေရးစနစ္ကို ေထာက္ခံသူသည္ ေစ်းကြက္ကလူတစ္ဦး ခ်င္း၏ လြတ္လပ္မႈကို တုိးျမင့္ေစသည္ဟု ႐ႈျမင္မည္ ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ လုပ္ငန္းစီမံခ်က္တိမ္းၫြတ္မႈ၊ ၿခိမ္း ေျခာက္မႈႏွင့္ ႐ႈပ္ေထြးေပြလီေသာ လုပ္ရပ္မ်ားကို စိစစ္ ရမည္ျဖစ္သည္။ သုိ႔ရာတြင္ အစိုးရ၏ (ႏိုင္ငံေတာ္၏) စြက္ဖက္မႈမလႊဲမေရွာင္ပါ၀င္ေရးကို ေထာက္ခံသူမ်ား အေနျဖင့္ လူမႈဖူလံုေရးကို တရားမွ်တစြာ ေ၀ငွျဖန္႔ျဖဴး ေရးကိစၥတြင္ အေျခခံအေၾကာင္းရင္းျဖစ္သည့္ သင့္တင့္ ေလ်ာက္ပတ္ေသာ သေဘာထားႏွင့္ဆင္ျခင္တံုတရား ဆုိင္ရာ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာတန္ဖိုးမ်ားကို ႐ႈျမင္သံုးသပ္ရ မည္ျဖစ္သည္။ ယုတၱိရွိ၍ ယံုၾကည္ေလာက္ေသာ ႏုိင္ငံ ေရးတန္ဖိုးမ်ားကို အၿပီးအျပတ္တည္ေဆာက္ႏိုင္သည့္ နည္းလမ္းမရွိသကဲ့သုိ႔ လူအမ်ားက ဆန္႔က်င္သည့္ ႏိုင္ငံ ေရးလုပ္ရပ္ကို ပယ္ဖ်က္ရန္ လြယ္ကူေသာ နည္း လမ္းလည္းမရွိေခ်။ ဖက္ဆစ္တုိ႔ က်င့္သံုးသည့္ ရန္လို ေသာ အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒႏွင့္ လူတစ္စုႀကီးစိုးေရး၀ါဒ တုိ႔သည္ ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားမ်ားအၾကားတြင္ ရွိ သည့္ သာတူညီမွ်စနစ္ကို ဆန္႔က်င္သည္။ သုိ႔ရာတြင္ ယင္းစနစ္ကို ဖယ္ရွားရန္ ဆင္ျခင္တံုတရားအတုိင္း အက်ဳိးသင့္အေၾကာင္းသင့္ဆင္ျခင္သံုးသပ္မည့္ နည္း လမ္းမရွိေခ်။
ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားႏွင့္ သမုိင္းစဥ္
(Political Ideology and History)
ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားမ်ားသည္ ႏုိင္ငံေရး ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းသည့္ တိတိက်က်သတ္မွတ္ထားေသာ အဆိုျပဳခ်က္မ်ားႏွင့္ ေယဘုယ်အဆိုျပဳခ်က္မ်ားကို ေပါင္းစပ္ထားသည့္ ယံုၾကည္မႈမ်ားျဖစ္သည္။ အေရး ပါသည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္သည့္ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ႏုိင္ငံေရးသေဘာတရားပညာရွင္မ်ားမပါမျဖစ္ပါ၀င္ ၾကရသည္။ သူတုိ႔ေထာက္ခံတင္ျပသည့္ အဆိုျပဳခ်က္ မ်ားကို ႏိုင္ငံေရးေလာကတြင္ အထူးအေလးထား၍ လုိက္နာၾကရသည္။ လက္ေတြ႕ဘ၀တြင္ ႏိုင္ငံေရး သေဘာတရားမ်ား ပတ္သက္ပါ၀င္ျခင္းသည္ ကမၻာ ႀကီး အေျပာင္းအလဲျဖစ္ရာ၌ ႏုိင္ငံေရးသေဘာတရား မ်ား ပါ၀င္သည္ဟု အဓိပၸာယ္သက္ေရာက္သည္။ လက္ ေတြ႕ ဘ၀၏ အေျပာင္းအလဲအေတြ႕အႀကံဳတစ္ရပ္ကို ေတြ႕ရွိေနရသည္။ ထူးျခားသည္မွာ ယင္းအေတြ႕အႀကံဳ သည္ အစဥ္ထာ၀ရရွိေနၿပီး အတိတ္ဆီသုိ႔ မရပ္မနား ေရြ႕လ်ားေျပာင္းလဲေနျခင္းျဖစ္သည္။ ႏုိင္ငံေရးသေဘာ တရားႏွင့္ ေျပာင္းလဲေနေသာ ကမၻာႀကီးအၾကားရွိ ဆက္ စပ္မႈအရ အစဥ္ထာ၀ရတည္ၿမဲေသာႏိုင္ငံေရးသေဘာ တရားဟူ၍မရွိေၾကာင္း သိရွိရသည္။
(Political Ideology and History)
ႏုိင္ငံေရးသမားမ်ားသည္ မရပ္မနားေျပာင္း လဲေနေသာ ႏိုင္ငံေရးေလာကတြင္ သူတုိ႔၏ ႏိုင္ငံေရး အယူအဆမ်ား မွန္ကန္ေၾကာင္း၊ ျပည္သူမ်ားအား တင္ျပ၍ မိမိတုိ႔ဘက္သုိ႔ပါ၀င္ေအာင္ စည္း႐ံုးၾကရ သည္။ ယင္းသုိ႔စည္း႐ံုးရာတြင္ ႏုိင္ငံေရးသေဘာတရား မ်ားကို အသံုးျပဳၾကရသည္။ ယင္းသုိ႔ ႏုိင္ငံေရးသေဘာ တရားမ်ား၏ေရွ႕ေနာက္ျဖစ္စဥ္မ်ားကို ထုတ္ေဖာ္ေျပာ ဆိုျခင္းေၾကာင့္ ႏုိင္ငံေရးသေဘာတရားမ်ား အဘယ္ ေၾကာင့္ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ရေၾကာင္း ထင္ရွားစြာ သိရျခင္းျဖစ္သည္။
ပတ္၀န္းက်င္ အေျခအေနသည္ အခ်ိန္ႏွင့္ အတူ ေျပာင္းလဲလ်က္ရွိသည္။ သုိ႔ျဖစ္ရာ ယခင္က ျပည္သူမ်ားထံတင္ျပခဲ့သည့္ အဆုိျပဳခ်က္ႏွင့္ အယူ အဆမ်ားသည္ ေနာက္တစ္ႀကိမ္တြင္ မသင့္ေလ်ာ္ ေတာ့ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။ လက္ေတြ႕လုပ္ကိုင္ရသည့္ ပတ္၀န္းက်င္အေျခအေနသည္လည္း တစ္ေနရာႏွင့္ တစ္ေနရာ မတူဘဲ အေျပာင္းအလဲမ်ားရွိသည္။ သုိ႔ ျဖစ္၍ သေဘာတရားအျမင္တို႔က ေဒသအတြင္းအမ်ဳိး မ်ဳိး အဖံုဖံုျဖစ္ေနေၾကာင္း အထင္အရွားေတြ႕ရွိၾကရသည္။ ႏုိင္ငံေရးသေဘာတရားမ်ား ထပ္တူထပ္မွ် တူညီေရး သည္ အရာ၀တၳဳတစ္ခုကို အခ်ိန္ကာလၾကာျမင့္စြာ အေျပာင္းအလဲမျပဳလုပ္ဘဲ ထိန္းသိမ္းထားလိုသူမ်ား အတြက္ ျပႆနာတစ္ရပ္ျဖစ္ေနေလသည္။ ယင္း အခ်က္ကို အထက္တြင္ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ ႏိုင္ငံေရး သေဘာ တရားအေျပာင္းအလဲမ်ားအရ ထင္ရွားသိ သာသည္။ လစ္ဘရယ္အယူ၀ါဒကဲ့သုိ႔ေသာ ႏုိင္ငံေရး သေဘာတရားသည္ အေျပာင္းအလဲလုပ္ရန္ မလိုအပ္ ေသာ သေဘာတရားတစ္ခုမဟုတ္ေခ်။
ပညာရွင္အခ်ဳိ႕က လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးတစ္ေယာက္ ၏ဘ၀တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္က ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ခြင့္မရွိ ဟုယူဆသည္။ ယင္းသေဘာတရားအတုိင္းျဖစ္ေစရန္ လည္း ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ၾကသည္။ အျခားတစ္ဖက္ တြင္မူ ယင္းအယူအဆကို ဆန္႔က်င္သူမ်ားရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။ လစ္ဘရယ္အယူ၀ါဒကို လက္ခံသူမ်ဳိး ဆက္သစ္မ်ားက အစဥ္အလာအားျဖင့္ လူပုဂၢိဳလ္တစ္ ဦးတစ္ေယာက္တည္းႏွင့္သာသက္ဆုိင္သည္ဟုလက္ခံ က်င့္သံုးခဲ့သည့္ အေရးကိစၥမ်ားတြင္ပင္ ႏုိင္ငံေတာ္၏ စြက္ဖက္မႈလိုအပ္ေၾကာင္း သေဘာေပါက္သိျမင္လာ ၾကၿပီျဖစ္သည္။ ။
ရည္ၫႊန္း- Politics; An Introduction P.P 252-281
ႏိုင္ငံေရး သေဘာတရားမ်ား Political Ideologies
လစ္ဘရယ္၀ါဒ၏ အရင္းအျမစ္မ်ား (The Origins of Liberalism) လစ္ဘရယ္၀ါဒ၏ ရင္းျမစ္မ်ားကို ရွာေဖြျခင္းသည္ တစ္နည္းအားျဖင့္ မေတြ႔ႏိုင္သည့္ အရာကို ရွာ ေဖြျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အျဖစ္အပ်က္အားလံုးသည္ သမုိင္းတြင္ ယင္းတို႔၏အေရွ႕ အေနာက္ ေပၚေပါက္ခဲ့ သည့္ အျဖစ္အပ်က္ မ်ားႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ေန ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ အျဖစ္အပ်က္မ်ား ကို ေရွာင္တခင္ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အျဖစ္အပ်က္မ်ား သို႔မဟုတ္ အရင္းအျမစ္ျဖစ္သည္ ဟု ယူဆျပီး တစ္ခု တည္းကို ေရြးထုတ္ ျခင္းသည္ အမွားကို က်ဴးလြန္ျခင္းျဖစ္သည္။ စဥ္ဆက္ျဖစ္စဥ္ တသီတန္းတည္းမွ တစ္ခု တည္းကိုသာ ေရြးထုတ္ျခင္း ေၾကာင့္ အမွားကို က်ဴးလြန္ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ဆိုရျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ အျဖစ္အပ်က္မ်ား ကိုသိျမင္ႏိုင္ရန္ အားထုတ္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ဆိုမည္ဆုိပါက ဆိုႏိုင္ သည္။ ယင္းသို႔ အားထုတ္ ျခင္းသည္ အေျပာင္းအလဲ မ်ားစြာေပၚတြင္ အာရံုစိုက္ျခင္းျဖစ္၍ ယင္းကို ျပႆ နာျဖစ္ေနသည့္ အေၾကာင္းအရာ၏ ဥပဓိရုပ္ကို ေဖာ္ျပရာတြင္ အေရးပါသည္ဟု ဆိုႏိုင္သည္။ ထူးျခားေသာ ျဖစ္မ်ားမွာ လစ္ဘရယ္၀ါဒ မည္သို႔ တိုးတက္ ဖြံ႔ျဖိဳး လာသည္ဆိုသည့္ အေၾကာင္းပင္ျဖစ္သည္။ ဤတြင္ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားမွာ ကံေကၽြးခ်စနစ္ ပ်က္စီးျခင္း အစဥ္အလာ ရွိေနခဲ့ေသာ ခရစ္ယာန္ဘာသာ ကစ္ သလစ္ ဂိုဏ္း ( Catholic Church ) ႏွင့္ ဘုရင္တို႔အား ဘုရားသခင္က ေပးထားသည္ဟု ယံုၾကည္သည့္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ အာဏာ ( Divine Rights of Kings ) မ်ား က်ဆံုးျခင္းတို႔ကို ေရာင္ျပန္ဟပ္သည္။ ထိုမွတစ္ဆင့္ ကံေကၽြးစနစ္ေၾကာင့္ ေပၚေပါက္ခဲ့သည့္ မွဴးႀကိီးမတ္ႀကီးမ်ား၏ တန္ခိုးအာဏာ က် ဆံုး ရျခင္းမ်ားလည္း ပါ၀င္သည္။ ဘုရင္မ်ား၏ အာဏာကို စုစည္းတည္ေဆာက္မႈ ၊ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ကုန္စည္ႏွင့္ အလုပ္သမားမ်ားအတြက္ ပို၍ လြတ္လပ္ေသာ ေစ်းကြက္ တည္ေဆာက္ျခင္း စသည္တို႔ သည္ လစ္ဘရယ္ ၀ါဒ တိုးတက္ဖြံ႔ျဖိဳး လာေစရန္ အေထာက္အကူျပဳသည့္ အေၾကာင္းမ်ား ျဖစ္သည္။ အစိုးရႏွင့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ လစ္ဘရယ္တို႔ ရႈျမင္သည့္ ၾကန္အင္လကၡဏာ အေျခ ခံမ်ားကို ေဟာ့တ္၏ သေဘာတရားမ်ားတြင္ ေတြ႕ရွိရသည္ ။ ဂုဏ္အရည္အေသြးမရွိေသာ သက္ဦး ဆံပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို လိုလားသူမ်ားအား ေထာက္ခံရာတြင္ မည္သူ႕ကိုမွ် ဖယ္ထုတ္ခဲ့ျခင္း မရွိေပ။ အာဏာ၏ အေျခခံမွာ လူတစ္ဦးခ်င္း၏ ဘ၀လံုျခံဳေရးအတြက္ အာမခံခ်က္ရရွိေစရန္ လိုအပ္ခ်က္မ်ား တြင္ အေျခခံ သည္။ ယင္းကို အခြင့္အေရး တစ္ရပ္ဟူ၍ သေဘာမထားေခ်။ ၁၇ ရာစုအတြင္းက ေပၚထြန္းခဲ့သည့္ ဂၽြန္ေလာ့ စ္ ( Jhon Locks) သည္ လစ္ဘရယ္ အယူ အဆ သေဘာထားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ပိုမိုရွင္းလင္းစြာ ေဖာ္ျပခဲ့ သည္။ သူသည္ အဘိဓမၼာ ဆရာတစ္ဦး ႏိုင္ငံေရး သီအိုရီ သမားတစ္ဦး လည္းျဖစ္သည္။ သူကႏိုင္ငံေရးအာဏာ သည္တစ္ဦးခ်င္း မ်ား အၾကားျပဳလုပ္ ေသာ သေဘာတူ ညီမႈမ်ားမွ ေပၚထြက္လာျခင္းျဖစ္သည္ ဟု ဆိုသည္။ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းရန္ အလားအလာေကာင္းသည့္ ဤအေမွ်ာ္ အျမင္ ရွိေသာ သေဘာတရားမ်ား သည္ လူတစ္ဦးခ်င္း စိတ္၀င္စားသည့္ သေဘာထားျဖစ္လာခဲ့သည္။ ယင္သေဘာထားသည္ ေနာင္ေသာအခါ လစ္ဘရယ္ အယူ၀ါဒ၏ အေရးပါေသာ သေဘာထားတစ္ရပ္ျဖစ္လာသည္။ ယင္းသည္ လစ္ဘရယ္ အယူ အဆ၏ ေနာက္ကြယ္တြင္ အဆင့္နိမ့္ဆံုးေနရာ၌ ေရာက္ရွိေနခဲ့သည္။ ဤအေျခအေနသည္ အစိုးရ အလုပ္တြင္ တရား ဥပေဒ စိုးမုိးေရးႏွင့္ ျငိမ္၀ပ္ပိျပားေရးကို ေထာက္ပံ့ေပးသည့္ လုပ္ရပ္တစ္ခု မွ်သာ ျဖစ္ သည္ဟု ရႈျမင္သည္။ သို႔ျဖစ္၍ တစ္ဦးခ်င္းတို႔သည္ မိမိတို႔၏ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို လုပ္ၾကရမည္ဟု ဆိုသည္။ ဂ်ေရမီဘင္သန္ ( Jeremy Bentham ) သည္ ၁၉ ရာစု အစပိုင္းတြင္ လစ္ဘရယ္၀ါဒ၏ တိက်၍ ၾသဇာရွိေသာ သေဘာတရားေရးရာအတည္ျပဳခ်က္တစ္ရပ္ကို ထုတ္ေပးခဲ့သည္။ သူက လူပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးခ်င္း တို႔အား လြတ္လပ္ခြင့္ေပးႏိုင္သမွ် ေပးရမည္။ သို႔မွ သူတို႔၏ ေပ်ာ္ရႊင္မႈ ကိုျမွင့္တင္ေပးႏိုင္မည္ ဟု ဆိုသည္။ တစ္ဦးခ်င္းႏွင့္ ပုဂၢိဳလ္ေရး လြတ္လပ္မႈသည္ ေပၚေပါက္လာသည့္ လြတ္လပ္မႈမ်ားအတြက္ တန္ဖိုး ရွိလာမည္ျဖစ္သည္။ ပုဂၢိဳလ္ေရး လြတ္လပ္မႈမ်ားသည္ တန္ဖိုးရွိျခင္းေၾကာင့္ ယင္းသို႔ ယူဆသည္မဟုတ္ ေခ်။ ယင္းတို႔ သည္ လူမႈေရး ကိစၥမ်ား အတြက္ တန္ဖိုးရွိသည္ဟု ယူဆျခင္းေၾကာင့္သာ ယင္းတို႔ တန္ဖိုး ရွိသည္ဟု ယူဆျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤအယူအဆကို ေနာင္အခါ၌ အျခားသေဘာတရားေရးရာကၽြမ္းက်င္သူတစ္ဦး ( J.S.Mills) က အကာအကြယ္ေပး ခဲ့သည္။ ထုိ႔ျပင္ ပြင့္လင္းေသာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ကိုလည္း ခ်ီးက်ဴးခဲ့သည္။ လူတစ္ဦးခ်င္း အား လြတ္လပ္ခြင့္ေပးျခင္းသည္ သူတို႔စိတ္ႀကိဳက္အဆံုးျဖတ္ေပးႏိုင္ရန္ျဖစ္သည္ဟုလည္း ဆိုသည္။ လူတစ္ ဦးခ်င္း၏ အေရးကိစၥတြင္ အစိုးရက မတရားသျဖင့္ ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္မႈမ်ားကို ဖယ္ရွား ပစ္ရမည္ဟု ဆို သည္။ ထုိ႔ျပင္မတန္တဆျဖစ္သည့္ လူအမ်ား၏ ေ၀ဖန္မႈမ်ားကိုလည္း အလားတူဖယ္ရွားးပစ္ရမည္ ျဖစ္သည္။ သူက လူသားကို တိုးတက္ေနေသာ သတၱ၀ါ အျဖစ္ သတ္မွတ္သည္။ လူတစ္ဦးခ်င္း၏ လြတ္လပ္မႈကိုခ်ီး က်ဴးေျပာဆိုရာတြင္ လြတ္လပ္မႈကို အေျခခံအေၾကာင္း ရင္ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။ ၁၉ ရာစုကုန္ဆံုးခ်ိန္တြင္ လစ္ဘရယ္၀ါဒ၏ ယံုၾကည္မႈျဖစ္ေသာ တစ္ဦးခ်င္း၏ဘ၀တြင္ လြတ္လပ္ ခြင့္ကို အစိုးရက အနည္းဆံုးမွ်ကိုသာ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ရမည္ဆိုသည့္ အယူအဆကို လႈပ္ေစခဲ့ပါသည္။ ထို စဥ္အခါက ျဗိတိန္ႏိုင္ငံတြင္ လစ္ဘရယ္ မ်ားစြာတို႔က ႏိုင္ငံေတာ္၏ အျပဳသေဘာေဆာင္ေသာ အခန္က႑ ကို ေထာက္ခံေျပာဆိုသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ လူမႈေရး ဆိုးသြမ္းမႈ မ်ားကို ႏွိပ္ကြပ္ရာတြင္ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔စြာ ကိုင္တြယ္ ေဆာင္ရြက္ရန္ လိုအပ္သည္ဟု သေဘာထားခဲ့ၾကသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ လစ္ဘရယ္၀ါဒသစ္ ဟုေခၚသည့္ အယူအဆ သစ္တစ္ခု ေပၚေပါက္လာသည္။ ယင္း အယူအဆ သစ္က စဥ္းစားေတြးေခၚမႈ က လြတ္လပ္ ခြင့္ႏွင့္ ဆန္႔က်င္သည့္ အယူအဆကို ပယ္ခ် သည္။ ထုိ႔ျပင္ အလုပ္ရံု ဥပေဒျပဳျခင္း မ်ိဳုးကဲ့သုိ႔ေသာ ကိစၥမ်ိဳးတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္က ပါ၀င္စြက္ဖက္ ျခင္းသည္ လြန္လပ္မႈကို က်ယ္ျပန္႔ေစသည္ဟု ဆိုသည္။ အဆိုပါ လစ္ဘရယ္ ၀ါဒသစ္ကို တိုးတက္ဖြံ႔ျဖိဳး ေစခဲ့သူ တစ္ဦး ေပၚေပါက္ခဲ့ သည္။ သူက ဂရင္း (T.H Greene) ျဖစ္သည္။ လူအမ်ား ေကာင္းက်ိဳးအတြက္ အားထုတ္ရန္မွာ တစ္ဦးခ်င္း၏ တာ၀န္ျဖစ္သည္ဟု သူကရႈျမင္သည္။ ယင္းသို႔ ေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖင့္ လြတ္ လပ္မႈအတြက္ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းလာႏိုင္သည္ ဟုလည္း ဆိုသည္။ အလားတူပင္ လူမႈေရး ကိစၥမ်ားတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္က ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ ျခင္းျဖင့္ လူမႈေရး အေျခအေန ပိုမိုေကာင္းမြန္လာႏိုင္သည္ဟု ယူဆခဲ့သည္။ ႏွစ္ဆယ္ရာစုအတြင္း လစ္ဘရယ္ ၀ါဒ၏ အေျခအေန (Libralism in the Twentieth Century ) လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္း၏ ဘ၀တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္က ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္းကို လိုလားေသာ လစ္ဘရယ္ အယူ၀ါဒသည္ ၂၀ ရာစု အလယ္ပိုင္းတြင္ အရွိန္အဟုန္ ျပင္းစြာျဖင့္ ဖြ႔ံျဖိဳးလာခဲ့သည္။ ကင္းစ္( Kyenes) ႏွင့္ ဘီးဗားရစ္( Beveridege) တို႔သည္ ျဗိတိန္တြင္ လူမႈ ဖူလံု ေသာ ႏိုင္ငံေတာ္ ျဖစ္ေပၚလာေရးကို ပံုေဖာ္ ေပးခဲ့သည့္ ဗိသုကာမ်ားျဖစ္သည္။ သူတို႔သည္ စီးပြားေရးစီမံခ်က္ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ သိသာထင္ရွား ေသာ သေဘာတရား သမားမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ တစ္ဦးခ်င္း အားျဖင့္ သူတို႔၏ ဘ၀လံုျခံဳေရးအတြက္ အာမခံခ်က္ ရရွိေစရန္ ရပ္တည္ႏိုင္မည့္ အေျခအေနတစ္ရပ္ ရွိေစလိုသူမ်ား လည္းျဖစ္သည္။ သို႔မွ တစ္ဆင့္တစ္ဦးခ်င္းလြတ္လပ္မႈကုိ တည္ေဆာက္ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ လစ္ဘရယ္သီအိုရီသမားမ်ားၾကားတြင္ ေသးငယ္ေသာႏိုင္ငံ အတြက္ ေရွ႕ေနလိုက္ေပးေနသူ မ်ား ဆက္လက္ရွိေနခဲ့သည္။ ထင္ရွားသူမွာ ၾသစေၾတးယား ႏိုင္ငံသား ဗြန္ေဟးယက္ Von Hayeh ျဖစ္သည္။ သူသည္ ေစ်းကြက္ စီးပြားေရး စနစ္ကို လူသား၏ ဆုံးျဖတ္ ခ်က္မ်ားႏွင့္ လႈပ္ရွားမႈ မ်ားေၾကာင့္ လူမႈေရး အေျခခံ ေပၚတြင္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ ရန္ ေပၚေပါက္လာသည့္ တစ္ခုတည္းေသာ နည္လမ္းျဖစ္သည္ ဟု ရႈျမင္သည္။ ယင္းနည္းအားျဖင့္ အရည္အခ်င္း ျပည့္၀မႈႏွင့္ လြတ္လပ္မႈ တို႔အတြက္ လံုျခံဳမႈ ရွိသည္ဟု ဆို သည္။ ၂၀ရာစု ေနာက္ပိုင္းတြင္ ထိုစဥ္က လက္ရွိ စီးပြားေရး စီမံခ်က္မ်ား မေအာင္မျမင္ျဖစ္ေနသျဖင့္ သူ၏ လစ္ဘရယ္၀ါ။သစ္သေဘာတရားကို လူႀကိဳက္မ်ား လာခဲ့သည္။ ေနာ္ဇစ္က အေသးငယ္ဆံုးႏိုင္ ( Minimal State) ၏ျမင္ကြင္းကို ပံုေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ယင္းအယူ အဆကို သီအိုရီသမား အခ်ိဳ႕က သေဘာက်သည္။ လစ္ဘရယ္ အယူအဆက တစ္ဦးခ်င္း၏ ဘ၀တြင္ ႏုိင္ငံေတာ္ က ပို၍ စြက္ဖက္ေသာ လစ္ဘရယ္၀ါဒသည္ ႏိုင္ငံေရး သိီအိုရီ သမား အမ်ားစု၏ ခ်ီးမြမ္းျခင္း ကို ခံခဲ့ရသည္။ သို႔ရာတြင္ ေခတ္ျပိဳင္ႏိုင္ငံေရး သီအိုရီမ်ား၏ အယူအဆ ဗဟုိအခ်က္မွာ ဘက္မလိုက္ေသာ လစ္ဘရယ္၀ါဒကို တရားမွ်တသည့္ သေဘာတရား အျဖစ္ တည္ရွိေနေစလိုသည့္ ေခတ္ျပိဳင္ အယူအဆတစ္ခုရွိသည္။ ယင္းသို႔ျဖစ္ေစလို သည္မွာ လစ္ဘရယ္ ၀ါဒအေနျဖင့္ ေကာင္းေသာ ဘ၀ ဆိုသည့္ အျငင္းပြား လ်က္ရွိေသာ အယူအဆႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ဘက္မလိုက္ဘဲေနခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ဤကိစၥတြင္ လစ္ဘရယ္မ်ား က လူတစ္ဦးခ်င္းအား သူတို႔ ႀကိဳက္သလို ေရြးခ်ယ္ ဆံုးျဖတ္ခြင့္ျပဳခဲ့ျခင္း ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ လစ္ဘရယ္၀ါဒ အား ယခုလုိ အကာအကြယ္ ေပးထားျခင္းျဖင့္ အျခားသေဘာတရား မ်ား၏ ဖိအားကို ခံႏိုင္ရည္ စြမ္းအားရွိမရွိ ၾကည့္ ရဦးမည္ ျဖစ္သည္။ ထို႔ျပင္ လူပုဂၢဳိလ္ တစ္ဦးခ်င္း၏ လြတ္လပ္မႈ သည္ အေျခခိုင္ေသာ ေကာင္းက်ိဳးတစ္ရပ္ဟုတ္မဟုတ္ အကဲျဖတ္ ရန္လည္း လိုဦးမည္ျဖစ္ သည္။http://www.hin4ooe.com/
အေတြးအေခၚ ေတာ္လွန္ေရး A Revolution of The Mind by Jonathan Israel
အေတြးအေခၚ ေတာ္လွန္ေရး (၁) A Revolution of The Mind by Jonathan Israel
ေဒါက္တာ ေအာင္ခင္ / ၁၀ ေမလ ၂၀၁၀ (ေခတ္ၿပိဳင္)
အေတြးအေခၚ အယူအဆသစ္ကုိ ႏွစ္ေပါင္းရာခ်ီၿပီးၾကာမွ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းက လက္ခံတယ္။ အေနာက္တုိင္းမွာ ဒီကေန႔ က်င့္သုံးေနတဲ့ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီစနစ္ဟာ (၁၇) ရာစုမွာ ျမစ္ဖ်ားခံတဲ့အတြက္ သက္တမ္း အႏွစ္ (၃၀၀) ေက်ာ္ရွိသြားၿပီလုိ႔ ေျပာႏုိင္တယ္။ ျပည္သူ႔ကုိယ္စားလွယ္အစုိးရ၊ ညီမွ်မႈ၊ လြတ္လပ္မႈ၊ ဥပေဒျပဳေရးနဲ႔ ပညာေရးမွာ ဘာသာေရးကင္းရွင္းမႈ စတဲ့ အယူအဆေတြဟာ အေျခခံက်တဲ့ အသိဉာဏ္အျမင္ပြင့္လင္းမႈ (radical enlightenment) ျဖစ္တယ္။ အာဏာရွင္ဘုရင္စနစ္နဲ႔ ဘာသာေရးဂုိဏ္း ႀကီးစုိးတဲ့ေခတ္မွာ ဒီလုိအေတြးအေခၚအယူအဆေတြ ေခါင္းမေထာင္ႏုိင္ဘူး။ လူတစုက လွ်ဳိ႕၀ွက္ေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့ သေဘာတရား ကမာၻက လက္ခံလာတဲ့ အထိ ေအာင္ပြဲခံလာပုံကုိ Princeton Institute of Advanced Study ဆုိတဲ့ သုေတသနဌာနက သမုိင္းပါေမာကၡ ေဂ်ာ္နသန္အစၥေရး (Jonathan Israel) ေရးထားတဲ့ စာအုပ္ ၂၀၁၀ ႏွစ္ဆန္းမွာ ထြက္လာတယ္။ အမည္က A Revolution of The Mind အေတြးအေခၚ ေတာ္လွန္ေရးျဖစ္တယ္။ ေခတ္သစ္ဒီမုိကေရစီကုိ အေထာက္အကူျပဳတဲ့ အေတြးအေခၚ အယူအဆေတြေၾကာင့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတခုလုံး ေျပာင္းလဲလာပုံကုိ ေဖာ္ျပထားတာပါပဲ။
အေတြးအေခၚသမုိင္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စာအုပ္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ဂႏၴ၀င္စာအုပ္ေတြရွိသလုိ မ်ဳိးဆက္သစ္ေတြက အျမင္သစ္နဲ႔ ေရးထားတာေတြလည္း ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ စနစ္ေဟာင္း အက်င့္ေဟာင္းကုိ ေတာ္လွန္ၿပီး လူ႔စိတ္ဓာတ္ကုိ ေျပာင္းလဲေစခဲ့တဲ့ ဒီမုိကေရစီအေျခခံသေဘာတရားေတြကုိ သီးသန္႔ေလ့လာၿပီး ေရးသားထားတဲ့ စာအုပ္က နည္းတယ္။ ဒီလုိအခ်ိန္မွာ ေဂ်ာ္နသန္အစၥေရးက အေတြးအေခၚ ေတာ္လွန္ေရးအေၾကာင္း စာမ်က္ႏွာ (၂၀၀) ေက်ာ္ ေရးလုိက္တာပါပဲ။ ရွားပါးတဲ့ အမ်ဳိးအစားျဖစ္လုိ႔ ျမန္မာစာဖတ္ပရိသတ္အတြက္ စာအုပ္ေ၀ဖန္ခန္းေရးဖုိ႔ စိတ္ကူးမိတယ္။ ေ၀ဖန္တယ္ဆုိတာမွာ အဓိပၸာယ္ႏွစ္မ်ဳိး ရွိတယ္လုိ႔ ျမန္မာစာအဖြဲ႔ရဲ႕ ၁၉၈၀ ထုတ္ ျမန္မာအဘိဓာန္အက်ဥ္းခ်ဳပ္မွာ ေဖာ္ျပတယ္။ အေကာင္းအဆုိးကုိ သုံးသပ္စိစစ္မႈ သုိ႔မဟုတ္ ခြဲျခားၫႊန္ျပေျပာဆုိမႈလုိ႔ အဓိပၸာယ္ရသလုိ၊ စိတ္ျဖာခြဲေ၀ေပးတာကုိလည္း ေ၀ဖန္တယ္လုိ႔ ေျပာႏုိင္တယ္တဲ့။ ဒီအဓိပၸာယ္အားလုံး ေခတ္ၿပိဳင္စာအုပ္ေ၀ဖန္ခန္းမွာ ေတြ႔ႏုိင္မယ္။
ျမန္မာက ႏြားလွည္းေလာက္သာလုပ္တတ္ၿပီး အေမရိကန္နဲ႔အေနာက္တုိင္းက အာကာသေလာကမွာ သုေတသနလုပ္ေနတဲ့ အဆင့္ဆုိေတာ့ သူတုိ႔ရဲ႕အေရးအသားကုိ သေဘာေပါက္ရင္ေတာင္ ျမန္မာလုိျပန္ေျပာဖုိ႔ ေ၀ါဟာရ ေခါင္းပါးေနတာေတြ႔ရတယ္။ စ႐ုိက္ခ်င္း ကြဲျပားျခားနားတာရယ္ ျမန္မာျပည္မွာ လြတ္လပ္မႈဆိတ္သုဥ္းေနတာရယ္ေၾကာင့္ ႏုိင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ ဘာသာေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ျမန္မာစာ အေရးအသား အလြန္နည္းတယ္။ အေပါ့အပါးစာေပ အေရးအသားေတြမ်ားၿပီး ေလးနက္တဲ့ အေရးအသားနည္းတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တုိ႔တာ၀န္က ခက္တဲ့ကိစၥကုိ လြယ္ေအာင္လုပ္ဖုိ႔ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အတတ္ႏုိင္ဆုံး ရွင္းလင္းတင္ျပပါမယ္။ စာမ်က္ႏွာ (၂၀၀) ေက်ာ္ကုိ (၁၅) မ်က္ႏွာနဲ႔ ရွင္းျပရတာမုိ႔ စာေရးသူရဲ႕ ဆုိလုိခ်က္ကုိ ၿခံဳငုံမိဖုိ႔ကလည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ ေနာက္အခက္အခဲတခုက စာဖတ္ပရိသတ္နဲ႔ သက္ဆုိင္တယ္။ ပညာတတ္ အဂၤလိပ္ စာဖတ္ပရိသတ္အတြက္ ေရးထားတဲ့စာအုပ္ကုိ ျမန္မာစာတတ္သူတုိင္း နားလည္ေအာင္ ျပန္လည္ရွင္းျပရတာဟာ အေတာ္ေလးဦးေႏွာက္ေျခာက္စရာပါပဲ။
လူအမ်ားစုရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားကိုျမႇင့္တင္ၿပီး လူနည္းစုႀကီးစုိးတာကုိ ဟန္႔တားဖုိ႔ အစုိးရမွာ တာ၀န္ရွိတယ္ဆုိတာကုိ လက္ရွိျမန္မာစစ္အစုိးရ နားမလည္သလုိ ေရွးအာဏာရွင္ ဥေရာပဘုရင္ေတြကလည္း လက္မခံႏုိင္ၾကဘူး။ လူသားရဲ႕ အေျခခံလုိအပ္ခ်က္၊ အခြင့္ေရးနဲ႔အဆင့္အတန္းဟာ အတူတူပဲျဖစ္တယ္ဆုိတဲ့ ညီမွ်မႈသေဘာကုိလည္း ဘုရင္ေခတ္က လက္မခံႏုိင္ၾကဘူး။ ဘယ္လူမ်ဳိးပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဘယ္ဘာသာ၀င္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဘယ္လုိအသားအေရာင္ပဲျဖစ္ျဖစ္ တရားဥပေဒအတုိင္း အားလုံးကုိ တေျပးတည္း ဆက္ဆံရမယ္ဆုိတဲ့ အယူအဆကုိ အာဏာရွင္ေတြက လက္မခံႏုိင္ဘူး။
ဒါေၾကာင့္ အာဏာပုိင္ဘုရင္၊ ေျမရွင္ပေဒသရာဇ္နဲ႔ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ ႀကီးစုိးတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ ဒီမုိကေရစီဓေလ့ကုိ ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္တဲ့အယူအဆ အေတြးအေခၚေတြ ျပန္႔ပြားေအာင္လုပ္ရတာ အလြန္ခက္ခဲတယ္။ Enlightenment (ေခၚ) ပြင့္လင္းတဲ့ အသိဉာဏ္ပညာက ေပၚထြက္လာတဲ့ အယူအဆေတြဟာ အေနာက္တုိင္းရဲ႕ လူမႈေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံေရး အေျခခံအေတြး အေခၚေတြ ျဖစ္လာတယ္။ အစပုိင္းမွာေတာ့ အာဏာပုိင္အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ဖိႏွိပ္မႈ၊ အာဃာတထားမႈ၊ အယူသည္းမႈေတြကုိ ရင္ဆုိင္ခဲ့ရတယ္။ ဒီအယူအဆေတြ ေခတ္မစားေအာင္ ႏွစ္ေပါင္းသုံးရာေက်ာ္ ဖိႏွိပ္ဟန္႔တားခဲ့ေပမယ့္ ေနာက္ဆုံးမွာ အုပ္ခ်ဳပ္သူလူတန္းစားကပါ လက္ခံလုိက္ရတဲ့အတြက္ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီ ေပၚထြက္လာတာပါပဲ။
အသိဉာဏ္ကင္းမဲမႈနဲ႔ ယုံလြယ္မႈေၾကာင့္ လူသားေတြဟာ အဖိႏွိပ္ခံ/အႏွိမ္ခံေနရတာလုိ႔ (၁၈) ရာစုပညာရွင္အခ်ဳိ႕ ေျပာတာဟာ အခုေခတ္အထိ မွန္ေနတုန္းပါပဲတဲ့။ အသိဉာဏ္ကင္းမဲ့မႈနဲ႔ ယုံလြယ္မႈဟာ ဒီမုိကေရစီနဲ႔ ပုဂၢလိကလြတ္လပ္မႈရဲ႕ ရန္သူေတြျဖစ္ပါတယ္။ (၁၇) ရာစုပညာရွင္ ေဒးကတ္ (Descartes 1596-1650)၊ ေဟာ့ဗ္စ္ (Hobbes 1588-1679)၊ စပင္ႏုိဇာ (Spinoza 1632-1677)၊ ဘာလ္ (Bayle 1647-1706) စတဲ့ ပညာရွင္ (၄) ဦးကုိ ေတာ္လွန္ေရးအျမင္ရွိသူအျဖစ္ ေဖာ္ျပထားတယ္။
လူ႔ဘ၀တုိးတက္ေကာင္းမြန္ေရးအတြက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကုိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ အယူအဆဟာ စာေတြ႔မွာ ျဖစ္ႏုိင္ေပမယ့္ လက္ေတြ႔မွာ မျဖစ္ႏုိင္ဘူးလုိ႔ (၁၇) ရာစုက ယူဆၾကတယ္။ (၁၈) ရာစုေရာက္လာေတာ့မွ ေတာ္လွန္တဲ့ အေတြးအေခၚအယူအဆကုိ လက္ေတြ႔အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏုိင္တယ္လုိ႔ ယုံၾကည္လာၾကတယ္။ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ တုိးတက္ေအာင္ အတတ္ပညာသစ္တီထြင္ႏုိင္မႈ၊ တရားဥပေဒနဲ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတည္ၿငိမ္မႈ၊ ေရာဂါကပ္ကြယ္ေပ်ာက္မႈ စတာေတြေၾကာင့္ လူ႔ဘ၀ကုိ တုိးတက္ေကာင္းမြန္ေအာင္ ျပဳလုပ္ႏုိင္တယ္လုိ႔ ယုံၾကည္လာၾကတယ္။ ဆင္ျခင္တုံတရား အားထားရင္ တုိးတက္လိမ့္မယ္လုိ႔ ယုံၾကည္လာၾကတယ္။ ဘုိးဘြားေတြ လက္ထက္ကလုိ အသိဉာဏ္ေခါင္းပါးမႈ နည္းပါးသြားတာဟာ တုိးတက္မႈကုိ ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းပဲလုိ႔ ယူဆလာၾကပါတယ္။
(၁၈) ရာစုေႏွာင္းပုိင္းမွာ စာနယ္ဇင္းလြတ္လပ္မႈနဲ႔ သည္းခံႏုိင္မႈေတြ ရွိလာတဲ့တြက္ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ေတာ္လွန္ေရးကုိ ဘက္ေပါင္းစုံမွာ ျမင္ေတြ႔ေနရၿပီလုိ႔ ေဗာလ္တဲ (Voltaire 1694-1778) က သုံးသပ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဆင္ျခင္တုံတရားကုိ လူတစုကသာက်င့္သုံးၿပီး လူမ်ားစုဟာ ခုိင္းတာကုိသာ လုပ္ခ်င္ေနၾကတဲ့အတြက္ အျဖစ္မွန္ကုိ ျမင္ႏုိင္စြမ္း မရွိဘူးလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ လူထုကုိယ္စားျပဳတဲ့ ညီလာခံေတြ အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ဥပေဒေတြ မ်ားျပားလာတာကုိ ဂ်ာမန္ပညာရွင္ ကန္႔ (Kant 1724-1804) မွတ္တမ္းတင္ထားပါတယ္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းဟာ ဘုရင္စနစ္မွာ နိဂုံးမခ်ဳပ္ဘဲ ဆက္လက္တုိးတက္ႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ အယူအဆကုိ လက္ခံလာၾကတယ္။ ဒီေနရာမွာ အယူအဆႏွစ္မ်ဳိးကြဲသြားပါတယ္။ စနစ္ေဟာင္းကုိ ေျပာင္းပစ္ခ်င္သူနဲ႔ စနစ္ေဟာင္းအတြင္းမွာပဲ ျပဳျပင္ေရးလုပ္ခ်င္သူဆုိၿပီး ႏွစ္စုကြဲသြားပါတယ္။
တနည္းဆုိရင္ေတာ့ ဆင္ျခင္တုံတရားနဲ႔ စနစ္ေဟာင္းကုိ သဟဇာတျဖစ္ေအာင္ ေပါင္းစပ္ၿပီး လက္ရွိစနစ္အတြင္းမွာ ျပဳျပင္ေရးလုပ္လုိသူေတြကတဖက္၊ စနစ္ေဟာင္း အက်င့္ေဟာင္းကုိ စြန္႔လႊတ္ၿပီး ဆင္ျခင္တုံတရားတခုတည္းကုိသာ ေရွ႕ေဆာင္လမ္းျပအျဖစ္ အသုံးျပဳလုိသူေတြကတဖက္ အုပ္စုႏွစ္ ကြဲသြားပါတယ္။ ဆင္ျခင္တုံတရား (သုိ႔မဟုတ္) စဥ္းစားဉာဏ္ကုိသာ အားကုိးတဲ့ အေတြးအေခၚအယူအဆမွာ ကုိးကြယ္ယုံၾကည္မႈအတြက္ ေနရာမရွိပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ခရစ္ယာန္ဘာသာေရးရာမွာလည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြလုပ္ဖုိ႔ ေတာင္းဆုိလာၾကပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ကလည္း ေတာ္လွန္တဲ့ အေတြးအေခၚမွာ ကုိးကြယ္ယုံၾကည္မႈ (ဘာသာေရး) ဆုိတာမရွိဘူးလုိ႔ ေထာက္ျပၾကတယ္။ ဒီလုိအေတြးအေခၚ အယူအဆသစ္ကုိ အျပင္းအထန္ ဆန္႔က်င္သူေတြဟာ ဥေရာပဘုရင္အစုိးရေတြနဲ႔ အခြင့္ထူးခံ လူတန္းစားေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၇၈၉ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးႀကီး ေပၚထြက္လာတဲ့ေနာက္မွာ ဥေရာပအစုိးရေတြရဲ႕ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေတြဟာလည္း ပုိမုိျပင္းထန္လာတယ္။
အဂၤလိပ္ပညာရွင္ေတြထဲမွာလည္း (၁၈) ရာစုပါလီမန္စနစ္ကုိ အက်င့္ပ်က္ႏုိင္ငံေရးစနစ္လုိ႔ ယူဆသူေတြရွိတယ္ (Price, Priestly, Paine, Jebb, Thelwall)။ အတုိက္အခံလုပ္ၿပီး ႐ုန္းကန္လႈပ္ရွားတာကုိ သမုိင္းျဖစ္စဥ္အျဖစ္ Thomas Paine(1737-1809) ကျမင္တယ္။ လူတစုေကာင္းစားေရးအတြက္ အင္အားသုံးၿပီး လိမ္ညာအုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အစုိးရစနစ္ကေန လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတရပ္လုံးရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးအေပၚမွာ အေျခခံၿပီး ဆင္ျခင္တုံတရားနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့အစုိးရစနစ္ကုိ Tom Paine လုိလားတယ္။
ဒါေတြဟာ စိတ္ကူးယဥ္အိပ္မက္မဟုတ္ဘဲ လက္ေတြ႔ျဖစ္ႏုိင္တဲ့အရာျဖစ္ေၾကာင္း၊ လြတ္လပ္တဲ့ လူ႔ေဘာင္မွာ ညီမွ်မႈကုိ အေျခခံတဲ့ ေကာင္းမြန္တဲ့ဘ၀ကုိ အစုိးရစနစ္ကတဆင့္ တည္ေဆာက္ႏုိင္တယ္လုိ႔ ျပင္သစ္ပညာရွင္ ေဒါလ္ဘတ္ရွ (d’Holbach) က ၁၇၇၀ မွာ ေရးတယ္။ မွားယြင္းမႈ၊ မသိနားမလည္မႈ၊ ဉာဏ္ပညာကင္းမဲ့မႈေၾကာင့္ ျပည္သူေတြဟာ အဖိႏွိပ္ခံေနၾကရၿပီး အစြဲအလမ္းေၾကာင့္ အဖိႏွိပ္ခံဘ၀ သက္ဆုိးရွည္ေနမယ္ဆုိရင္ ဆင္ျခင္တုံတရား၊ သိပၸံပညာနဲ႔ အမွန္တရားက သူတုိ႔ကုိ ကယ္တင္လိမ့္မယ္လုိ႔ ေဒါလ္ဘတ္ရွက ဆုိပါတယ္။ လွပတဲ့ ရင္သပ္႐ႈေမာဖြယ္ အေတြးအေခၚပါပဲလုိ႔ ေဂ်ာ္နသန္အစၥေရးက မွတ္ခ်က္ခ်လုိက္ပါတယ္။
(၁၇) ရာစု ျမန္မာျပည္မွာ ဘုရင့္ေနာင္ရဲ႕သားတဦးျဖစ္သူ ေညာင္ရမ္းမင္းရဲ႕ အဆက္အႏြယ္ေတြ ႀကီးစုိးတဲ့အတြက္ ေညာင္ရမ္းေခတ္ (၁၆၀၀-၁၇၀၀) လုိ႔ ေခၚၾကတယ္။ စကားေျပအေရးအသားနဲ႔ ရဟန္းစာဆုိ ထြန္းကားတဲ့ေခတ္လုိ႔ ပထမဆုံးေသာ ျမန္မာစာပါေမာကၡ ဦးေဘေမာင္တင္က ျမန္မာစာေပသမုိင္းမွာ ေရးထားတယ္။ ျမန္မာစာေပကုိ နန္းေတာ္က အားေပးခ်ီးျမႇင့္တဲ့ဓေလ့ေၾကာင့္ ျမန္မာစာေပမွာ ဘုန္းေတာ္ဘြဲ႔ေတြ မ်ားတယ္။ (၁၇) ရာစုမွာ ေညာင္ရမ္းမင္း (၇) ဦး နန္းစံတဲ့အထဲမွာ သာလြန္မင္း (၁၆၂၆-၁၆၄၈) ဟာ စစ္မတုိက္ဘဲ ျပဳျပင္ေရးလုပ္ငန္းကုိ အာ႐ုံစုိက္တဲ့အတြက္ ထင္ရွားတယ္။ သာလြန္မင္းဟာ ၿမိဳ႕ေတာ္ကုိ ပဲခူးက အင္း၀ကုိ ေရႊ႕ေျပာင္းလုိက္သူျဖစ္တယ္။ တုိင္းျပည္ေအးခ်မ္းသာယာမႈ မရွိတဲ့အခါမွာ ဗမာမင္းေတြဟာ ၿမိဳ႕ေတာ္ကုိ ေရႊ႕ေျပာင္းေလ့ရွိတယ္လုိ႔ ျမန္မာျပည္ေရာက္ ဒတ္ရွကုန္သည္တုိ႔ရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာ ေတြ႔ရေၾကာင္း ပထမဆုံးေသာ ျမန္မာ့သမုိင္းပါေမာကၡ ေဒါက္တာေက်ာ္သက္က ၁၉၆၂ ထုတ္ ျမန္မာႏုိင္ငံသမုိင္းမွာ ေရးထားတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္တက္တဲ့မင္းေတြ ည့ံဖ်င္းတဲ့အတြက္ သာလြန္မင္းရဲ႕ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြ အခ်ည္းႏွီးအလဟႆ ျဖစ္ရတယ္လုိ႔ ဆရာေက်ာ္သက္က ဆုိပါတယ္။
ေညာင္ရမ္းမင္းရဲ႕သား အေနာက္ဘက္လြန္မင္း (၁၆၀၅-၁၆၂၈) လက္ထက္မွာ ျမန္မာ-အဂၤလိပ္ ဆက္ဆံေရးစတယ္။ ျမန္မာတပ္ ဇင္းမယ္ (ခ်င္းမုိင္) ကုိ သိမ္းတဲ့အခါ အဲဒီမွာေရာက္ေနတဲ့ အဂၤလိပ္ကုန္သည္ႏွစ္ဦးနဲ႔ ေတြ႔တယ္။ ဒီအဂၤလိပ္ႏွစ္ဦး ျမန္မာျပည္နဲ႔ ကုန္သြယ္ရင္း ျပည္ႏွင္ဒဏ္ေပးခံရတယ္။ ဗမာဘုရင္ဟာ အလြန္ဆုိးသြမ္းရက္စက္တဲ့အတြက္ ျပည္သူ႔ေသြး တစက္မထြက္ရင္ ထမင္းမစားႏုိင္တဲ့ မင္းဆုိးမင္းညစ္သာျဖစ္တယ္လုိ႔ အဂၤလိပ္ကုန္သည္ႏွစ္ဦးက ထြက္ဆုိတယ္တဲ့။ ျမန္မာစာဆုိေတြကေတာ့ ဗမာမင္းရဲ႕ ဘုန္းေတာ္ဘြဲ႔ကုိသာ ေရးေလ့ရွိတယ္။
သာလြန္မင္းလက္ထက္မွာ ရဟန္းစာဆုိေတြ ေခတ္စားတယ္။ ၁၆၄၅ ခုႏွစ္မွာ ထင္ရွားတဲ့ ရွင္ကရ၀ိက ဆုိသူ ရဟန္းစာဆုိဟာ `“တက္ထြန္းလွ်ံ၀ါ” အစခ်ီတဲ့ ပုိဒ္စုံရတုသုံးပုဒ္ကုိ ဘုရင့္ေရႊနားေတာ္ ဆက္သြင္းတယ္ဆုိပဲ။ ရွင္ကရ၀ိကရဲ႕ ရတုကုိ သာလြန္မင္းက ႀကိဳက္ႏွစ္သက္လြန္းတဲ့အတြက္ ေရႊက်ည္ေတာက္ထဲသြင္းၿပီး ေခါင္းရင္းမွာ အၿမဲထားတယ္တဲ့။ ဒါတင္မကေသးဘဲ အလြတ္က်က္မွတ္ၿပီး အာဂုံေဆာင္ေသးတယ္တဲ့။ ရတုထဲမွာ “ျဖဴရိပ္ျဖန္႔လႊား၊ လူ႔ဘုရားလွ်င္၊ ေလးပါးတန္ခုိး၊ ေန႔တုိင္းတုိးလ်က္…” စသျဖင့္ ရွင္ဘုရင္ကုိ လူ႔ဘုရားလုိ႔ အမႊန္းတင္လုိက္ေတာ့ သာလြန္မင္းႀကီးလည္း အလြတ္က်က္ရတဲ့အျဖစ္ကုိ ေရာက္သြားေတာ့တာေပါ့။
အေတြးအေခၚေတာ္လွန္ေရး (၂) A Revolution of The Mind by Jonathan Israel
ေဒါက္တာေအာင္ခင္ / ၃၁ ေမ ၂၀၁၀
ကမာၻ႔သမုိင္းမွာထင္ရွားတဲ့ အေမရိကန္နဲ႔ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးဟာ အေတြးအေခၚေျပာင္းလဲမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာရပုံကုိ ရွင္းျပထားပါတယ္။ အႏွစ္ (၂၀) အတြင္း ေျပာင္းလဲသြားတဲ့ အေတြးအေခၚေၾကာင့္ ေတာ္လွန္ေရးျဖစ္ေပၚလာတာလုိ႔ ဆုိတယ္။
အသိဉာဏ္ပညာ ပြင့္လင္းလာတဲ့အတြက္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ခံစားခဲ့ရတဲ့ အနိ႒ာ႐ုံေတြကုိ ေျဖရွင္းဖုိ႔ နည္းလမ္း ေတြ႔ျမင္လာတာဟာ အေတြးအေခၚေတာ္လွန္ေရးပဲလုိ႔ ဆုိပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ အယူအဆသစ္ဟာ ေရွးေဟာင္းအဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ အာဏာရွင္စနစ္ကုိ ဆန္႔က်င္႐ုံတင္မကေသးဘဲ အမ်ားလက္ခံထားတဲ့ အစဥ္အလာ အယူအဆေဟာင္းေတြကုိလည္း ရင္ဆုိင္ခဲ့ရတယ္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကုိ ေရွးေဟာင္းဓေလ့ထုံးစံ ကုိးကြယ္မႈနဲ႔ ယုံၾကည္မႈက ဖန္တီးတာျဖစ္လုိ႔ ဆင္ျခင္တုံတရားနဲ႔ မဆုိင္ဘူးဆုိတဲ့ အစဥ္အလာအယူအဆနဲ႔လည္း ထိပ္တုိက္ေတြ႔ရတယ္။
ညီမွ်ေရးနဲ႔ ပုဂၢလိကလြတ္လပ္ေရးကို တန္ဖုိးထားလာခ်ိန္ဟာ ဒီမုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းဖုိ႔ ဖန္တီးခ်ိန္ျဖစ္တယ္လုိ႔ဆုိတယ္။ ဒီအခ်ိန္ဟာ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရးမေပၚမီ (၁၀) ႏွစ္အလုိ ၁၇၇၀ တ၀ုိက္က စခဲ့တာလုိ႔ဆုိတယ္။ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရး ၁၇၈၉ မတုိင္မီျဖစ္ပြားတဲ့ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရး ၁၇၇၆-၁၇၈၃ နဲ႔ ဒတ္ခ်္ေတာ္လွန္ေရး ၁၇၈၀-၁၇၈၇ ဟာ သီးျခားျဖစ္ပြားတဲ့ ေဒသဆုိင္ရာ ျဖစ္ရပ္ေတြမဟုတ္ဘဲ ဥေရာပနဲ႔အေမရိကန္မွာ အေတြးအေခၚေျပာင္းလဲလုိ႔ ျဖစ္ေပၚလာရတဲ့ ေျပာင္းလဲမႈပါပဲ။ ဘုရင္စနစ္နဲ႔ အစဥ္အလာ အစုိးရစနစ္ေအာက္မွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးေနတာကုိၾကည့္ၿပီး ဒီစနစ္ေတြ ဆုိး၀ါးပုံကုိ သိျမင္တဲ့အတြက္ အစုိးရစနစ္သစ္ကုိ တည္ေဆာက္ဖုိ႔ အေထြေထြေတာ္လွန္ေရးလုပ္ဖုိ႔ လုိအပ္တယ္လုိ႔ တြမ္ပိန္း ၁၇၃၇-၁၈၀၉ Thomas Paine က ထုတ္ေဖာ္တယ္။
ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ ေျပာဆုိခ်က္ဟာ အေမရိကန္နဲ႔ ဒတ္ခ်္ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြရဲ႕ အယူအဆနဲ႔ ကြဲျပားျခားနားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးဟာ အမ်ားနဲ႔ဆုိင္တဲ့ အေထြေထြေတာ္လွန္ေရးႀကီး ျဖစ္တယ္လုိ႔ တြမ္ပိန္းနဲ႔ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရးသမား Joel Barlow တုိ႔က သတ္မွတ္တာျဖစ္တယ္။ ဟုတ္ပါတယ္။ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရး ၁၇၈၉-၁၇၉၂ ကုိ လႊမ္းမုိးတဲ့ အယူအဆ သေဘာတရားေတြထဲမွာ ျပင္သစ္ပုိင္ဆုိတာ မရွိသေလာက္ပါပဲ။ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရးဟာ ဥေရာပေတာ္လွန္ေရးသမားေတြရဲ႕ အားေဆးလုိျဖစ္ေနပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ဥေရာပကုိလုိနီကုိ ႏုိင္ငံသစ္အျဖစ္အသြင္ေျပာင္းရာမွာ ဥေရာပရဲ႕ လူတန္းစားခြဲျခားမႈ၊ ဘာသာေရးအျမင္က်ဥ္းမႈ စတဲ့ အစဥ္အလာဓေလ့ေတြကုိ စြန္႔လႊတ္ႏိုင္ပါ့မလားလုိ႔ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးမွာ ေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္လာမယ့္ ပီရဲဘရီစုိ- Pierre Brissot (၁၇၅၄-၁၇၉၃) က ၁၇၈၃ မွာ ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ ဟာကြက္ေတြကုိ သေဘာေပါက္သူေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ဥပမာ ေတာ္လွန္ေရးဆင္ႏႊဲတဲ့ အေမရိကန္ကိုလုိနီ (၁၃) ခုဟာ ကၽြန္ေတြကုိ လြတ္ေျမာက္ေအာင္ မလုပ္ႏုိင္ၾကဘူး။ ကၽြန္စနစ္ဖ်က္သိမ္းဖုိ႔ ၁၇၆၀ ေလာက္ကတည္းက စတင္လႈပ္ရွားတဲ့ Pennsylvania ျပည္နယ္ဟာ ၁၇၈၀ မွာ ကၽြန္စနစ္ဖ်က္သိမ္းတဲ့ ဥပေဒျပဳေတာ့ အသက္ (၂၈) ႏွစ္ေက်ာ္တဲ့ ကၽြန္သာ လြတ္လပ္ႏုိ္င္တယ္ဆုိတဲ့ ကန္႔သတ္ခ်က္ ထည့္ထားတယ္။
နယူးဂ်ာစီေကာလိပ္ေက်ာင္းအုပ္ ဒႆနပညာရွင္ John Witherspoon (၁၇၂၃-၁၇၉၄) ဟာ လြတ္လပ္ေရး ေၾကညာစာတမ္းကုိ လက္မွတ္ထုိးသူေတြထဲမွာ ပါ၀င္ေပမယ့္ ကၽြန္ေတြကုိ ခ်က္ခ်င္းလႊတ္ေပးဖုိ႔ ျငင္းဆန္ခဲ့တယ္။ ပထမဆုံး သမၼတႀကီး George Washington ကလည္း သူပုိင္တဲ့ကၽြန္ေတြကုိ သူေသမွပဲ လြတ္လပ္ခြင့္ေပးေၾကာင္း ေသတမ္းစာေရးခဲ့တယ္။ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရးမွာ ကၽြန္လြတ္လပ္ေရးမပါတာဟာ အလြန္ထင္ရွားတဲ့ ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ျဖစ္တယ္လုိ႔ တြမ္ပိန္း- Banjamin Rush နဲ႔ အျခားေတာ္လွန္ေရးသမားေတြက ျမင္ၾကတယ္။
ဒါေပမယ့္ အေမရိကန္အမ်ားစုကေတာ့ ၁၇၈၃ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္လြတ္လပ္ေရးကုိ အဂၤလိပ္က အသိအမွတ္ျပဳလုိက္တာနဲ႔ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရး ၿပီးဆုံးသြားၿပီလုိ႔ ယူဆၾကတယ္။ အသိဉာဏ္ေတာ္လွန္ေနသူတစုကသာ ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ေတြကုိ ျမင္ၾကတာပါ။ ဥေရာပမွာေခတ္စားတဲ့ အထက္တန္းစား aristocracy စနစ္ ေပၚေပါက္လာေအာင္ အားေပးတဲ့ အျပဳအမူရွိလာတယ္။ လူတစုခ်မ္းသာၿပီး လူမ်ားစု ဆင္းရဲတဲ့ ကြာဟမႈမ်ဳိး မႀကီးထြားဖုိ႔လုိအပ္ေနေၾကာင္း ျပင္သစ္ပညာရွင္ ဒါနီးဒီဒါ႐ုိး- Denis Diderot (၁၇၁၃-၁၇၈၄) က သတိေပးတယ္။ ဥေရာပမွာေခတ္စားတဲ့ သူေကာင္းမ်ဳိး လူတန္းစားတည္ေထာင္လုိတဲ့ လကၡဏာကုိ အေမရိကန္ႏုိင္ငံသစ္မွာ ေတြ႔ရတဲ့အတြက္ ေျမယာပုိင္ဆုိင္မႈနဲ႔ လူ႔အဆင့္အတန္းကုိ ဆန္းျဖတ္တဲ့ ဥေရာပဓေလ့ ရွင္သန္ခြင့္မေပးဖုိ႔ အေရးႀကီးေၾကာင္း ျပင္သစ္ပညာရွင္ မီးအားဘူ- Mirabeau (၁၇၄၉-၉၁) က ေထာက္ျပတယ္။ အဂၤလိပ္ေျမရွင္စနစ္ရဲ႕ အစဥ္အလာေတြကုိ အေမရိကန္မွာ လက္မခံသင့္ေၾကာင္း ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးမတုိင္မီ (၅) ႏွစ္အလုိမွာ မီးအားဘူ က ေလ့လာသုံးသပ္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။
ဒီဒါ႐ုိး၊ ေဒါလ္ဘတ္ရွ၊ မီးအားဘူ၊ ဘရီစုိ၊ ကုိးဒုိေစး၊ ဂ်က္ဖာဆင္၊ တြမ္ပ္ိန္းနဲ႔ အျခား အဂၤလိပ္၊ ျပင္သစ္၊ ဂ်ာမန္ပညာရွင္ေတြရဲ႕ အေရးအသားမွာ အာဏာရွင္စနစ္တုိက္ဖ်က္ေရး၊ လြတ္လပ္ေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရး စတဲ့ ဒီမုိကေရစီသေဘာတရားေတြကုိ ေတြ႔ျမင္ႏုိင္တယ္။ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရး၊ ဒတ္ခ်္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႔ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးမွာ ဒီမုိကေရစီသေဘာတရားကုိ သြတ္သြင္းေပးႏုိင္တာဟာ ဒီပုဂၢိဳလ္ေတြရဲ႕ အေတြးအေခၚအေရးအသားပဲ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေဂ်ာ္နသန္အစၥေရးက ဆုိပါတယ္။ ေခတ္ကုိ ေျပာင္းလဲေအာင္ လုပ္ရာမွာ ေတာ္လွန္တဲ့ အေတြးအေခၚ အယူအဆဟာ အဓိကက်တယ္လုိ႔ ဆုိတာပါပဲ။
ဥပေဒျပဳေရး၊ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာဆက္ဆံေရး၊ ကုိလုိနီအေရး၊ ဘာသာေရး၊ ပညာေရး၊ လူမႈေရး၊ ႏုိင္ငံေရး စတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေျခခံအေတြးအေခၚ အယူအဆေတြကုိ အျပည့္အ၀ ေျပာင္းလဲႏုိင္မွသာ ေတာ္လွန္ေရးျဖစ္ေပၚႏုိင္တယ္လုိ႔ ျပင္သစ္ပညာရွင္ ကုိးဒုိေစး (Condorcet) ၁၇၄၃-၉၄ က ဆုိတယ္။ ဒီအယူအဆဟာ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးျဖစ္ပြားခ်ိန္ ၁၇၈၉ ကစၿပီး ၁၈၅၀ ေလာက္အထိ အႏွစ္ (၆၀) ေလာက္ ေခတ္စားလာခဲ့တယ္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ အေျခခံအေျပာင္းအလဲျဖစ္မွ အေတြးအေခၚ ေျပာင္းလဲႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ မာစ္၀ါဒ Marxism ေခတ္စားလာေတာ့မွ အေတြးအေခၚ အယူအဆဟာ အေျခခံမက်ဘူးဆုိတဲ့ သေဘာတရားေခတ္စားလာတယ္။
အေတြးအေခၚ အယူအဆသစ္နဲ႔ ေတာ္လွန္ေရးဆင္ႏႊဲၾကေပမယ့္ ေခတ္ေဟာင္းဓေလ့ေတြဟာ ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဆက္ၿပီး သက္ဆုိးရွည္ေနတာေတြ႔ရတယ္။ ေခတ္ေဟာင္းရဲ႕ ဖိႏွိပ္မႈနဲ႔ အယူသီးမႈေတြကုိ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တုိက္ဖ်က္ရပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးဆင္ႏႊဲၿပီးတဲ့အခါမွာ အေမရိကန္ေတြဟာ လြတ္လပ္မႈ၊ ႂကြယ္၀မႈနဲ႔ သိကၡာရွိမႈေတြကုိ အနည္းအက်ဥ္းခံစားရၿပီး ဥေရာပသားေတြကေတာ့ ဆင္းရဲစုတ္ျပတ္ေနတယ္လုိ႔ အေမရိကန္ကုိသြားလည္တဲ့ ျပင္သစ္ပညာရွင္ ဘရီစုိက ဆုိပါတယ္။ ဒီလုိ မညီမမွ်ျဖစ္တာဟာ လူ႔သဘာ၀ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ခ်မ္းသာၿပီး အာဏာရွိသူရွိသလုိ ဆင္းရဲၿပီး နာခံရသူရွိတာဟာ သဘာ၀ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဒီဓေလ့ထုံးစံပ်က္သြားရင္သာ မေက်မနပ္ျဖစ္ၿပီး ျပႆနာေပၚတာျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ လူမ်ားစု အသိဉာဏ္ပြင့္လင္းေအာင္ မလုပ္သင့္ဘူးလုိ႔ ေဗာ့တယ္ Voltaire (၁၆၉၄-၁၇၇၈) က ဆုိတယ္။ ကမာၻႀကီးဟာ ဘုရားသခင္ အလုိေတာ္အတုိင္း ျဖစ္ေနတာဆုိတဲ့အျမင္ကုိ လူႀကိဳက္မ်ားတယ္။
ေဒါလ္ဘတ္ရွ d’Holbach (၁၇၂၃-၈၉) ကေတာ့ ဆင္းရဲဒုကၡျဖစ္ေနရတဲ့ လက္ရွိစနစ္ဆုိးက ဘယ္လုိ႐ုန္းထြက္ရမလဲ ဆုိတာကုိသာ စဥ္းစားတယ္။ လက္ရွိအနိ႒ာ႐ုံကုိျဖစ္ေပၚေစတဲ့ အေၾကာင္းတရားေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနတဲ့အတြက္ ေဖာက္ျပန္ေနတဲ့ စနစ္တခုလုံးကုိ ဖ်က္သိမ္းၿပီး တရားမွ်တတဲ့စနစ္နဲ႔ အစားထုိးဖုိ႔ပဲရွိတယ္လုိ႔ ေဒါလ္ဘတ္ရွက ယူဆတယ္။ ဒီလုိလုပ္ရာမွာ အမွားကုိေထာက္ၿပီး အမွန္တရားကုိ ေဖာ္ထုတ္တဲ့နည္းလမ္းကုိ သုံးရမယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ မွားယြင္းမႈေတြေၾကာင့္ အနိ႒ာ႐ုံေတြနဲ႔ ႀကံဳေတြ႔ေနရတယ္လုိ႔ ယုံၾကည္လာရင္ ဒီအမွားေတြကုိ မျဖစ္မေန သတၱိရွိရွိနဲ႔ ကိုယ္တြယ္ေျဖရွင္းရမယ္လုိ႔ ေဒါလ္ဘတ္ရွကဆုိတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း (၂၀၀) ေက်ာ္က ေဒါလ္ဘတ္ရွေျပာတဲ့နည္းကုိ အခုအထိ သုံးေနတုန္းပါပဲ။
တရားမွ်တမႈ၊ လြတ္လပ္မႈ၊ ညီမွ်မႈ စတာေတြကုိ ေတာင္းဆုိတဲ့ ပညာရွင္ေတြအားလုံးဟာ လြတ္လပ္စြာေတြးေခၚခြင့္နဲ႔ လြတ္လပ္စြာ အသိဉာဏ္ျပန္႔ပြားခြင့္ရွိမွ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအက်ဳိးခံစားရမယ္လုိ႔ ယူဆၾကတယ္။ ျပည္သူ႔ဆႏၵမွာ အေျခခံတဲ့ ႏုိင္ငံေရးအာဏာကသာ တရား၀င္ေၾကာင္း ဒီဒါ႐ုိးနဲ႔ေဒါလ္ဘတ္ရွတုိ႔က ၁၇၇၀ မွာ စာတမ္းထုတ္ေ၀တယ္။ လူသားရဲ႕ အေျခခံအခြင့္အေရး ေဖာက္ဖ်က္ခံေနရလုိ႔ မင္းဆုိးမင္းညစ္ကုိ လက္နက္ကုိင္ေတာ္လွန္တာဟာ တရားတဲ့လုပ္ရပ္လုိ႔ဆုိတယ္။
အစုိးရဟာ အေျခခံဥေပဒအရ တရား၀င္သည္ျဖစ္ေစ၊ မ၀င္သည္ျဖစ္ေစ ျပည္သူလူထုအက်ဳိးကုိ မသယ္ပုိးရတဲ့အစုိးရဟာ မင္းဆုိးမင္းညစ္ (tyrant) ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေတာ္လွန္တဲ့ (၁၈) ရာစု ေတြးေခၚရွင္ေတြက ယူဆပါတယ္။ အစဥ္အလာ အယူအဆအရဆုိရင္ အေမရိကန္ကုိလုိနီေတြဟာ အဂၤလိပ္ဘုရင့္အစုိးရကုိ ေတာ္လွန္ပုိင္ခြင့္မရွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အေမရိကန္ကုိလုိနီေတြကုိ အက်ဳိးမျပဳတဲ့ ဘုရင့္အစုိးရလုိ႔ ယူဆတဲ့အတြက္ လက္နက္ကုိင္ေတာ္လွန္ၾကတာျဖစ္တယ္။ သေဘာတရားအျမင္မေျပာင္းရင္ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရး ျဖစ္ေပၚလာမွာမဟုတ္ပါဘူး။ သေဘာတရားအျမင္နဲ႔ လက္ေတြ႔အေျခအေနကုိ ကုိက္ညီေအာင္ လုပ္ႏုိင္တဲ့အတြက္ ေတာ္လွန္ေရးေအာင္ျမင္သြားတယ္။ (၁၈) ရာစု ဒုတိယပုိင္းမွာ ျဖစ္ေပၚတဲ့ အေတြးအေခၚေတာ္လွန္ေရးဟာ လူ႔သမုိင္းတခုလုံးကုိ ေျပာင္းလဲေစတဲ့အတြက္ ဒီကာလမွာ ေပါက္ဖြားလာတဲ့ အေတြးအေခၚ အယူအဆေတြကုိ မသိရင္ ဒီေတာ္လွန္ေရးကုိ သေဘာေပါက္ႏုိင္မွာမဟုတ္ဘူးလုိ႔ ေဂ်ာ္နသန္အစၥေရးက သုံးသပ္တင္ျပထားပါတယ္။
(၁၈) ရာစု ဒုတိယပုိင္းကာ ျမန္မာျပည္မွာ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ တည္ေထာင္ခ်ိန္ျဖစ္တယ္။ အေလာင္းဘုရင္း ၁၇၅၂-၆၀၊ ေနာင္ေတာ္ႀကီးမင္း ၁၇၆၀-၆၃၊ ဆင္ျဖဴရွင္ ၁၇၆၃-၇၆၊ စဥ့္ကူမင္း ၁၇၇၆-၈၂ နဲ႔ ဘုိးေတာ္ဘုရား ၁၇၈၂-၁၈၁၉ စတဲ့ အႂကြင္းမဲ့ အာဏာရွင္ ကုန္းေဘာင္မင္းေတြ ႀကီးစုိးခ်ိန္ပါပဲ။ စဥ့္ကူမင္းကလြဲၿပီး အားလုံး ယုိးဒယား (ထုိင္း) ကုိ ၀င္ေရာက္တုိက္ခုိက္ၾကသူေတြ ျဖစ္တယ္။ ျမန္မာ့လူ႔ေဘာင္ဟာ ေျပာင္းလဲတုိးတက္မႈမရွိဘဲ ေရေသလုိ ရပ္တန္႔ေနတဲ့အတြက္ ဒီေခတ္မွာ အေတြးအေခၚအသစ္အဆန္းေတြ၊ ႀကံဆခ်က္ေတြ မေပၚထြက္တာ ထင္ရွားတယ္လုိ႔ ကြယ္လြန္သူ ျမန္မာ့သမုိင္းပါေမာကၡ ေဒါက္တာေက်ာ္သက္က မွတ္ခ်က္ခ်ပါတယ္။
အေတြးအေခၚေတာ္လွန္ေရး (၂)
A Revolution of The Mind by Jonathan Israel
ေဒါက္တာေအာင္ခင္ / ၃၁ ေမ ၂၀၁၀
ကမာၻ႔သမုိင္းမွာထင္ရွားတဲ့ အေမရိကန္နဲ႔ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးဟာ အေတြးအေခၚေျပာင္းလဲမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာရပုံကုိ ရွင္းျပထားပါတယ္။ အႏွစ္ (၂၀) အတြင္း ေျပာင္းလဲသြားတဲ့ အေတြးအေခၚေၾကာင့္ ေတာ္လွန္ေရးျဖစ္ေပၚလာတာလုိ႔ ဆုိတယ္။ အသိဉာဏ္ပညာ ပြင့္လင္းလာတဲ့အတြက္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ခံစားခဲ့ရတဲ့ အနိ႒ာ႐ုံေတြကုိ ေျဖရွင္းဖုိ႔ နည္းလမ္း ေတြ႔ျမင္လာတာဟာ အေတြးအေခၚေတာ္လွန္ေရးပဲလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အယူအဆသစ္ဟာ ေရွးေဟာင္းအဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ အာဏာရွင္စနစ္ကုိ ဆန္႔က်င္႐ုံတင္မကေသးဘဲ အမ်ားလက္ခံထားတဲ့ အစဥ္အလာ အယူအဆေဟာင္းေတြကုိလည္း ရင္ဆုိင္ခဲ့ရတယ္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကုိ ေရွးေဟာင္းဓေလ့ထုံးစံ ကုိးကြယ္မႈနဲ႔ ယုံၾကည္မႈက ဖန္တီးတာျဖစ္လုိ႔ ဆင္ျခင္တုံတရားနဲ႔ မဆုိင္ဘူးဆုိတဲ့ အစဥ္အလာအယူအဆနဲ႔လည္း ထိပ္တုိက္ေတြ႔ရတယ္။ညီမွ်ေရးနဲ႔ ပုဂၢလိကလြတ္လပ္ေရးကို တန္ဖုိးထားလာခ်ိန္ဟာ ဒီမုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းဖုိ႔ ဖန္တီးခ်ိန္ျဖစ္တယ္လုိ႔ဆုိတယ္။ ဒီအခ်ိန္ဟာ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရးမေပၚမီ (၁၀) ႏွစ္အလုိ ၁၇၇၀ တ၀ုိက္က စခဲ့တာလုိ႔ဆုိတယ္။ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရး ၁၇၈၉ မတုိင္မီျဖစ္ပြားတဲ့ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရး ၁၇၇၆-၁၇၈၃ နဲ႔ ဒတ္ခ်္ေတာ္လွန္ေရး ၁၇၈၀-၁၇၈၇ ဟာ သီးျခားျဖစ္ပြားတဲ့ ေဒသဆုိင္ရာ ျဖစ္ရပ္ေတြမဟုတ္ဘဲ ဥေရာပနဲ႔အေမရိကန္မွာ အေတြးအေခၚေျပာင္းလဲလုိ႔ ျဖစ္ေပၚလာရတဲ့ ေျပာင္းလဲမႈပါပဲ။ ဘုရင္စနစ္နဲ႔ အစဥ္အလာ အစုိးရစနစ္ေအာက္မွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးေနတာကုိၾကည့္ၿပီး ဒီစနစ္ေတြ ဆုိး၀ါးပုံကုိ သိျမင္တဲ့အတြက္ အစုိးရစနစ္သစ္ကုိ တည္ေဆာက္ဖုိ႔ အေထြေထြေတာ္လွန္ေရးလုပ္ဖုိ႔ လုိအပ္တယ္လုိ႔ တြမ္ပိန္း ၁၇၃၇-၁၈၀၉ Thomas Paine က ထုတ္ေဖာ္တယ္။
ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ ေျပာဆုိခ်က္ဟာ အေမရိကန္နဲ႔ ဒတ္ခ်္ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြရဲ႕ အယူအဆနဲ႔ ကြဲျပားျခားနားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးဟာ အမ်ားနဲ႔ဆုိင္တဲ့ အေထြေထြေတာ္လွန္ေရးႀကီး ျဖစ္တယ္လုိ႔ တြမ္ပိန္းနဲ႔ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရးသမား Joel Barlow တုိ႔က သတ္မွတ္တာျဖစ္တယ္။ ဟုတ္ပါတယ္။ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရး ၁၇၈၉-၁၇၉၂ ကုိ လႊမ္းမုိးတဲ့ အယူအဆ သေဘာတရားေတြထဲမွာ ျပင္သစ္ပုိင္ဆုိတာ မရွိသေလာက္ပါပဲ။ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရးဟာ ဥေရာပေတာ္လွန္ေရးသမားေတြရဲ႕ အားေဆးလုိျဖစ္ေနပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ဥေရာပကုိလုိနီကုိ ႏုိင္ငံသစ္အျဖစ္အသြင္ေျပာင္းရာမွာ ဥေရာပရဲ႕ လူတန္းစားခြဲျခားမႈ၊ ဘာသာေရးအျမင္က်ဥ္းမႈ စတဲ့ အစဥ္အလာဓေလ့ေတြကုိ စြန္႔လႊတ္ႏိုင္ပါ့မလားလုိ႔ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးမွာ ေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္လာမယ့္ ပီရဲဘရီစုိ- Pierre Brissot (၁၇၅၄-၁၇၉၃) က ၁၇၈၃ မွာ ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ ဟာကြက္ေတြကုိ သေဘာေပါက္သူေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ဥပမာ ေတာ္လွန္ေရးဆင္ႏႊဲတဲ့ အေမရိကန္ကိုလုိနီ (၁၃) ခုဟာ ကၽြန္ေတြကုိ လြတ္ေျမာက္ေအာင္ မလုပ္ႏုိင္ၾကဘူး။ ကၽြန္စနစ္ဖ်က္သိမ္းဖုိ႔ ၁၇၆၀ ေလာက္ကတည္းက စတင္လႈပ္ရွားတဲ့ Pennsylvania ျပည္နယ္ဟာ ၁၇၈၀ မွာ ကၽြန္စနစ္ဖ်က္သိမ္းတဲ့ ဥပေဒျပဳေတာ့ အသက္ (၂၈) ႏွစ္ေက်ာ္တဲ့ ကၽြန္သာ လြတ္လပ္ႏုိ္င္တယ္ဆုိတဲ့ ကန္႔သတ္ခ်က္ ထည့္ထားတယ္။
နယူးဂ်ာစီေကာလိပ္ေက်ာင္းအုပ္ ဒႆနပညာရွင္ John Witherspoon (၁၇၂၃-၁၇၉၄) ဟာ လြတ္လပ္ေရး ေၾကညာစာတမ္းကုိ လက္မွတ္ထုိးသူေတြထဲမွာ ပါ၀င္ေပမယ့္ ကၽြန္ေတြကုိ ခ်က္ခ်င္းလႊတ္ေပးဖုိ႔ ျငင္းဆန္ခဲ့တယ္။ ပထမဆုံး သမၼတႀကီး George Washington ကလည္း သူပုိင္တဲ့ကၽြန္ေတြကုိ သူေသမွပဲ လြတ္လပ္ခြင့္ေပးေၾကာင္း ေသတမ္းစာေရးခဲ့တယ္။ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရးမွာ ကၽြန္လြတ္လပ္ေရးမပါတာဟာ အလြန္ထင္ရွားတဲ့ ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ျဖစ္တယ္လုိ႔ တြမ္ပိန္း- Banjamin Rush နဲ႔ အျခားေတာ္လွန္ေရးသမားေတြက ျမင္ၾကတယ္။
ဒါေပမယ့္ အေမရိကန္အမ်ားစုကေတာ့ ၁၇၈၃ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္လြတ္လပ္ေရးကုိ အဂၤလိပ္က အသိအမွတ္ျပဳလုိက္တာနဲ႔ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရး ၿပီးဆုံးသြားၿပီလုိ႔ ယူဆၾကတယ္။ အသိဉာဏ္ေတာ္လွန္ေနသူတစုကသာ ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ေတြကုိ ျမင္ၾကတာပါ။ ဥေရာပမွာေခတ္စားတဲ့ အထက္တန္းစား aristocracy စနစ္ ေပၚေပါက္လာေအာင္ အားေပးတဲ့ အျပဳအမူရွိလာတယ္။ လူတစုခ်မ္းသာၿပီး လူမ်ားစု ဆင္းရဲတဲ့ ကြာဟမႈမ်ဳိး မႀကီးထြားဖုိ႔လုိအပ္ေနေၾကာင္း ျပင္သစ္ပညာရွင္ ဒါနီးဒီဒါ႐ုိး- Denis Diderot (၁၇၁၃-၁၇၈၄) က သတိေပးတယ္။ ဥေရာပမွာေခတ္စားတဲ့ သူေကာင္းမ်ဳိး လူတန္းစားတည္ေထာင္လုိတဲ့ လကၡဏာကုိ အေမရိကန္ႏုိင္ငံသစ္မွာ ေတြ႔ရတဲ့အတြက္ ေျမယာပုိင္ဆုိင္မႈနဲ႔ လူ႔အဆင့္အတန္းကုိ ဆန္းျဖတ္တဲ့ ဥေရာပဓေလ့ ရွင္သန္ခြင့္မေပးဖုိ႔ အေရးႀကီးေၾကာင္း ျပင္သစ္ပညာရွင္ မီးအားဘူ- Mirabeau (၁၇၄၉-၉၁) က ေထာက္ျပတယ္။ အဂၤလိပ္ေျမရွင္စနစ္ရဲ႕ အစဥ္အလာေတြကုိ အေမရိကန္မွာ လက္မခံသင့္ေၾကာင္း ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးမတုိင္မီ (၅) ႏွစ္အလုိမွာ မီးအားဘူ က ေလ့လာသုံးသပ္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။
ဒီဒါ႐ုိး၊ ေဒါလ္ဘတ္ရွ၊ မီးအားဘူ၊ ဘရီစုိ၊ ကုိးဒုိေစး၊ ဂ်က္ဖာဆင္၊ တြမ္ပ္ိန္းနဲ႔ အျခား အဂၤလိပ္၊ ျပင္သစ္၊ ဂ်ာမန္ပညာရွင္ေတြရဲ႕ အေရးအသားမွာ အာဏာရွင္စနစ္တုိက္ဖ်က္ေရး၊ လြတ္လပ္ေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရး စတဲ့ ဒီမုိကေရစီသေဘာတရားေတြကုိ ေတြ႔ျမင္ႏုိင္တယ္။ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရး၊ ဒတ္ခ်္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႔ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးမွာ ဒီမုိကေရစီသေဘာတရားကုိ သြတ္သြင္းေပးႏုိင္တာဟာ ဒီပုဂၢိဳလ္ေတြရဲ႕ အေတြးအေခၚအေရးအသားပဲ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေဂ်ာ္နသန္အစၥေရးက ဆုိပါတယ္။ ေခတ္ကုိ ေျပာင္းလဲေအာင္ လုပ္ရာမွာ ေတာ္လွန္တဲ့ အေတြးအေခၚ အယူအဆဟာ အဓိကက်တယ္လုိ႔ ဆုိတာပါပဲ။
ဥပေဒျပဳေရး၊ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာဆက္ဆံေရး၊ ကုိလုိနီအေရး၊ ဘာသာေရး၊ ပညာေရး၊ လူမႈေရး၊ ႏုိင္ငံေရး စတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေျခခံအေတြးအေခၚ အယူအဆေတြကုိ အျပည့္အ၀ ေျပာင္းလဲႏုိင္မွသာ ေတာ္လွန္ေရးျဖစ္ေပၚႏုိင္တယ္လုိ႔ ျပင္သစ္ပညာရွင္ ကုိးဒုိေစး (Condorcet) ၁၇၄၃-၉၄ က ဆုိတယ္။ ဒီအယူအဆဟာ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးျဖစ္ပြားခ်ိန္ ၁၇၈၉ ကစၿပီး ၁၈၅၀ ေလာက္အထိ အႏွစ္ (၆၀) ေလာက္ ေခတ္စားလာခဲ့တယ္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ အေျခခံအေျပာင္းအလဲျဖစ္မွ အေတြးအေခၚ ေျပာင္းလဲႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ မာစ္၀ါဒ Marxism ေခတ္စားလာေတာ့မွ အေတြးအေခၚ အယူအဆဟာ အေျခခံမက်ဘူးဆုိတဲ့ သေဘာတရားေခတ္စားလာတယ္။
အေတြးအေခၚ အယူအဆသစ္နဲ႔ ေတာ္လွန္ေရးဆင္ႏႊဲၾကေပမယ့္ ေခတ္ေဟာင္းဓေလ့ေတြဟာ ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဆက္ၿပီး သက္ဆုိးရွည္ေနတာေတြ႔ရတယ္။ ေခတ္ေဟာင္းရဲ႕ ဖိႏွိပ္မႈနဲ႔ အယူသီးမႈေတြကုိ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တုိက္ဖ်က္ရပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးဆင္ႏႊဲၿပီးတဲ့အခါမွာ အေမရိကန္ေတြဟာ လြတ္လပ္မႈ၊ ႂကြယ္၀မႈနဲ႔ သိကၡာရွိမႈေတြကုိ အနည္းအက်ဥ္းခံစားရၿပီး ဥေရာပသားေတြကေတာ့ ဆင္းရဲစုတ္ျပတ္ေနတယ္လုိ႔ အေမရိကန္ကုိသြားလည္တဲ့ ျပင္သစ္ပညာရွင္ ဘရီစုိက ဆုိပါတယ္။ ဒီလုိ မညီမမွ်ျဖစ္တာဟာ လူ႔သဘာ၀ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ခ်မ္းသာၿပီး အာဏာရွိသူရွိသလုိ ဆင္းရဲၿပီး နာခံရသူရွိတာဟာ သဘာ၀ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဒီဓေလ့ထုံးစံပ်က္သြားရင္သာ မေက်မနပ္ျဖစ္ၿပီး ျပႆနာေပၚတာျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ လူမ်ားစု အသိဉာဏ္ပြင့္လင္းေအာင္ မလုပ္သင့္ဘူးလုိ႔ ေဗာ့တယ္ Voltaire (၁၆၉၄-၁၇၇၈) က ဆုိတယ္။ ကမာၻႀကီးဟာ ဘုရားသခင္ အလုိေတာ္အတုိင္း ျဖစ္ေနတာဆုိတဲ့အျမင္ကုိ လူႀကိဳက္မ်ားတယ္။
ေဒါလ္ဘတ္ရွ d’Holbach (၁၇၂၃-၈၉) ကေတာ့ ဆင္းရဲဒုကၡျဖစ္ေနရတဲ့ လက္ရွိစနစ္ဆုိးက ဘယ္လုိ႐ုန္းထြက္ရမလဲ ဆုိတာကုိသာ စဥ္းစားတယ္။ လက္ရွိအနိ႒ာ႐ုံကုိျဖစ္ေပၚေစတဲ့ အေၾကာင္းတရားေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနတဲ့အတြက္ ေဖာက္ျပန္ေနတဲ့ စနစ္တခုလုံးကုိ ဖ်က္သိမ္းၿပီး တရားမွ်တတဲ့စနစ္နဲ႔ အစားထုိးဖုိ႔ပဲရွိတယ္လုိ႔ ေဒါလ္ဘတ္ရွက ယူဆတယ္။ ဒီလုိလုပ္ရာမွာ အမွားကုိေထာက္ၿပီး အမွန္တရားကုိ ေဖာ္ထုတ္တဲ့နည္းလမ္းကုိ သုံးရမယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ မွားယြင္းမႈေတြေၾကာင့္ အနိ႒ာ႐ုံေတြနဲ႔ ႀကံဳေတြ႔ေနရတယ္လုိ႔ ယုံၾကည္လာရင္ ဒီအမွားေတြကုိ မျဖစ္မေန သတၱိရွိရွိနဲ႔ ကိုယ္တြယ္ေျဖရွင္းရမယ္လုိ႔ ေဒါလ္ဘတ္ရွကဆုိတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း (၂၀၀) ေက်ာ္က ေဒါလ္ဘတ္ရွေျပာတဲ့နည္းကုိ အခုအထိ သုံးေနတုန္းပါပဲ။
တရားမွ်တမႈ၊ လြတ္လပ္မႈ၊ ညီမွ်မႈ စတာေတြကုိ ေတာင္းဆုိတဲ့ ပညာရွင္ေတြအားလုံးဟာ လြတ္လပ္စြာေတြးေခၚခြင့္နဲ႔ လြတ္လပ္စြာ အသိဉာဏ္ျပန္႔ပြားခြင့္ရွိမွ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအက်ဳိးခံစားရမယ္လုိ႔ ယူဆၾကတယ္။ ျပည္သူ႔ဆႏၵမွာ အေျခခံတဲ့ ႏုိင္ငံေရးအာဏာကသာ တရား၀င္ေၾကာင္း ဒီဒါ႐ုိးနဲ႔ေဒါလ္ဘတ္ရွတုိ႔က ၁၇၇၀ မွာ စာတမ္းထုတ္ေ၀တယ္။ လူသားရဲ႕ အေျခခံအခြင့္အေရး ေဖာက္ဖ်က္ခံေနရလုိ႔ မင္းဆုိးမင္းညစ္ကုိ လက္နက္ကုိင္ေတာ္လွန္တာဟာ တရားတဲ့လုပ္ရပ္လုိ႔ဆုိတယ္။
အစုိးရဟာ အေျခခံဥေပဒအရ တရား၀င္သည္ျဖစ္ေစ၊ မ၀င္သည္ျဖစ္ေစ ျပည္သူလူထုအက်ဳိးကုိ မသယ္ပုိးရတဲ့အစုိးရဟာ မင္းဆုိးမင္းညစ္ (tyrant) ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေတာ္လွန္တဲ့ (၁၈) ရာစု ေတြးေခၚရွင္ေတြက ယူဆပါတယ္။ အစဥ္အလာ အယူအဆအရဆုိရင္ အေမရိကန္ကုိလုိနီေတြဟာ အဂၤလိပ္ဘုရင့္အစုိးရကုိ ေတာ္လွန္ပုိင္ခြင့္မရွိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အေမရိကန္ကုိလုိနီေတြကုိ အက်ဳိးမျပဳတဲ့ ဘုရင့္အစုိးရလုိ႔ ယူဆတဲ့အတြက္ လက္နက္ကုိင္ေတာ္လွန္ၾကတာျဖစ္တယ္။ သေဘာတရားအျမင္မေျပာင္းရင္ အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရး ျဖစ္ေပၚလာမွာမဟုတ္ပါဘူး။ သေဘာတရားအျမင္နဲ႔ လက္ေတြ႔အေျခအေနကုိ ကုိက္ညီေအာင္ လုပ္ႏုိင္တဲ့အတြက္ ေတာ္လွန္ေရးေအာင္ျမင္သြားတယ္။ (၁၈) ရာစု ဒုတိယပုိင္းမွာ ျဖစ္ေပၚတဲ့ အေတြးအေခၚေတာ္လွန္ေရးဟာ လူ႔သမုိင္းတခုလုံးကုိ ေျပာင္းလဲေစတဲ့အတြက္ ဒီကာလမွာ ေပါက္ဖြားလာတဲ့ အေတြးအေခၚ အယူအဆေတြကုိ မသိရင္ ဒီေတာ္လွန္ေရးကုိ သေဘာေပါက္ႏုိင္မွာမဟုတ္ဘူးလုိ႔ ေဂ်ာ္နသန္အစၥေရးက သုံးသပ္တင္ျပထားပါတယ္။
(၁၈) ရာစု ဒုတိယပုိင္းကာ ျမန္မာျပည္မွာ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ တည္ေထာင္ခ်ိန္ျဖစ္တယ္။ အေလာင္းဘုရင္း ၁၇၅၂-၆၀၊ ေနာင္ေတာ္ႀကီးမင္း ၁၇၆၀-၆၃၊ ဆင္ျဖဴရွင္ ၁၇၆၃-၇၆၊ စဥ့္ကူမင္း ၁၇၇၆-၈၂ နဲ႔ ဘုိးေတာ္ဘုရား ၁၇၈၂-၁၈၁၉ စတဲ့ အႂကြင္းမဲ့ အာဏာရွင္ ကုန္းေဘာင္မင္းေတြ ႀကီးစုိးခ်ိန္ပါပဲ။ စဥ့္ကူမင္းကလြဲၿပီး အားလုံး ယုိးဒယား (ထုိင္း) ကုိ ၀င္ေရာက္တုိက္ခုိက္ၾကသူေတြ ျဖစ္တယ္။ ျမန္မာ့လူ႔ေဘာင္ဟာ ေျပာင္းလဲတုိးတက္မႈမရွိဘဲ ေရေသလုိ ရပ္တန္႔ေနတဲ့အတြက္ ဒီေခတ္မွာ အေတြးအေခၚအသစ္အဆန္းေတြ၊ ႀကံဆခ်က္ေတြ မေပၚထြက္တာ ထင္ရွားတယ္လုိ႔ ကြယ္လြန္သူ ျမန္မာ့သမုိင္းပါေမာကၡ ေဒါက္တာေက်ာ္သက္က မွတ္ခ်က္ခ်ပါတယ္။
အပုိင္း (၃) ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။
Sunday, July 11, 2010
Subscribe to:
Posts (Atom)
